Wa' pa motagam

Ang balita, laing barko ang nalunod sa kadagatan sa nasud. Ang maayong balita, luwas ang tanang 168 ka mga pasahero ug mga tripulante sa M/V Trans Asia Malaysia human malunod sa kadagatan sa Kalabasa Island sa Ajuy, Ilo-ilo.   Nagkurog nga gisaysay sa mga biktima nga nakabati sila og paka sa barko sa wa’ pa ni magsugod sa pagtakilid hangtud nga nalunod. Ang barko sa Cokaliong nga duol sa lugar ug mga gagmay nga bangka ang nakaluwas sa mga pasahero sa barko. Gikalipay sa tanan nga wa’y kinabuhing nakalas ug kung itandi sa mga nangagi nga insidente sa kadagatan, malipayon ang mga kabanay nga nakigtagbo sa ilang mga pamilya nga nakalingkawas sa trahedya.

Apan di’ dinhi lang kutob ang sugilanon sa maong insidente. Angayan nga imbestigahon unsay hinungdan sa pagkalunod nga kung basehan ang panahon, wa’y bagyo nga nisu’d sa maong dapit ug di’ kaayo dagko ang bawod sa lugar. Kung paminawon ang mga pasahero, aduna silay pagbuto nga nabati su’d sa barko sa wa’ pa ni nianam sa pagtakilid. Ang sea worthiness sa usa ka barko nga usa na ka gasgas nga isyu, ang angayan nga tan-awon tunga-tunga niining laing insidente sa pagkalunod sa barko. Di’ lang sukdon ang insidente sa kung pila ang naangol o pila ang namatay sa usa ka trahedya sa kadagatan.   Ang labing batakang isyu, mao gihapon ang pag-imbestigar unsay hinungdan sa pagkalunod sa barko.

Kiwaw paminawon nga ang nasud nga may kapin sa siete mil ka mga isla ug ang paglabang sa kadagatan ang usa ka praktikal nga paagi sa transportasyon, apan hangtud karon daghan gihapon ang buslot sa maong aspeto. Bakikaw paminawon nga hangtud karon, wa’ gihapon ta maleksyon sa kadaghan sa mga trahedya sa kadagatan nga natala sa atong nasud ug sa kadaghan sa kinabuhi nga nakalas. Hangtud karon, daghan gihapon ang mga kakuwangan aron sa pagsigurong luwas ang biyahe sa libuan ka mga pasahero magtabok-tabok sa daghang isla sa nasud. Di’ mahimong kalikayan ang disgrasya apan mahimong maibanan ang epekto niini ngadto sa mga tawo nga mapiit sa maong insidente.

Wa’y kalainan sa ubang kalamidad ang insidente sa kadagatan. Sa kadaghan sa bagyo nga mosu’d sa atong nasud matag tuig, hangtud karon wa’ pay mga kahimanan ang maong buhatan nga magamit alang sa mas tukma nga pagsuta sa padulngan sa bagyo, gikusgon sa hangin ug sa posibleng kadaot nga hatud niini. Mas pa ‘tang matagbaw sa pahibawo sa ubang weather stations sama sa Japan ug Amerika nga mas komprehensibo ang mga detalye nga ihatag kabahin sa kahimtang sa bagyong padung mosud sa atong nasud. Kabahin na sa atong pagpuyo sa Pilipinas ang bagyo ug imposible na ning mawa’ sa atong nasud. Apan nganong imposible man nga makabutang og mga ekipo aron mogawas nga mas ‘tang andam sa mga kakulian.

Mao ra ‘sab ni senaryo sa atong katilingban panahon sa grabeng pagbaha ug mga pagdahili sa yuta resulta sa kusog ug sunod-sunod nga bunok sa uwan. Wa’y puas ang reklamo sa mga tawo nga pagsaka sa tubig panahon sa kusog nga uwan tungod kay hangtud karon, wa’ pa ‘ta maleksyon sa mga nigawas nga resulta sa trahedya. Hangtud karon, susamang reklamo lang gihapon ang ipadangat sa mga tawo nga wa’y drainage system, wa’y klaro ang pagkolekta sa mga basura ug labaw sa tanan, wa’y disiplina ang katawhan sa paglabay sa ilang mga hugaw. Makapa-dismaya paminawon nga likod sa daghang insidente nga atong nasinati, wa’ gihapon maleksyon ang katawhan ug ang gobyerno nga kun buot huna-hunaon, di’ na ni bag-o natong tanan.

* * *

Email: [email protected]or [email protected]