Iningles sa utot

Gi-ambush kagahapon si Ananias Dy sa dalan Salvador, Labangon ning dakbayan.

Sa wala makaila ni Dy, daw wala lamang kanila ang pagkamatay niini.

Apan maayong masayod kita nga si Dy isog nga mibarug batok sa kanhi niya amo nga si Peter Lim, kadtong iladong negosyante nga apil sa watch list sa mga giingong drug lord nga nia dinhi sa Cebu maglihok nga gi-expose ni Kongresista Antonio Cuenco sa hawanan sa Ubos Balay Balaoranan.

Misikat kini sI Dy tungod sa iyang pagbali batok sa iyang amo nga si Lim ug pagbarug atol sa congressional inquiry nunot sa exposé ni Cuenco.

Nag-atubang og blangkong imbestigasyon ang kapolisan tungod kay hangtod karon wala pa gyuy naila nga mamumuno ni Dy.

Wala pa usab masayri hangtod pagsulat ning lindog unsay motibo sa pagpapatay.

Si Sr. Supt. Augusto Marquez, hepe sa Regional Intelligence and Investigation Service, igo lang miingon sa dihang gikahinabi sa tigbalita ning pamantalaan nga posibleng kadtong mga naglagot ni Dy maoy nagtumba kaniya.

* * *

PROTEKSIYON. Dili lalim ang gibuhat ni Dy human niya akusahi iyang kanhi amo nga nalambigit sa ilegal nga pagpayuhot og ginadiling drugas.

Kinabuhi ni Dy ang iyang nasugal.

Apan bisan nasayod siya unsa ka-risgo ang iyang gibuhat ug nabutang sa peligro iyang kinabuhi ug iyang pamilya, wala siya moatras sa iyang pagbarog atol sa congressional inquiry pipila ka tuig ang nakalabay batok sa iyang amo.

Nahinumdom ko nga kini si Dy napaubos sa witness protection program tungod sa iyang gibuhat nga pag-testigo sa inquiry batok ni Lim.

Apan wala magdugay ang iyang pagka-ubos sa maong programa tungod kay ang kaso batok ni Lim ug sa uban pang mga ngalan nga apil sa watchlist ug gigisal sa imbestigasyon sa komitiba sa Kongreso wala mapasaka sa korte.

Ingon niini ang sakit sa atong gobyerno. Ang testigo na lang ang mapiit sa peligro tungod kay imbes mibarog na kini batok sa sad-an, mohuyang na hinuon ang aksiyon sa gobyerno ug dili mapasaka ang kaso.

Adunay pangagpas ang uban nga kuwarta ra ang gipalihok mao nga wala masang-at ang kaso sa korte.

* * *

ENGLISH. Maglisud gani kita og sabot sa pinulunga ng Iningles maglisud gayod kita sa ubang subject sama sa Math ug Science. Mao kini ang pagtuo ni Kongresista Eduardo Gullas nga masuportahan sa komon nga logic. Mituo ko niini.

Siyempre, kinsang tabaghaka ang master sa Math ug Science unya minus siya og alamag sa Iningles?

Ang mga libro sa Math ug Science gisulat sa mga author sa pinulungang Iningles.

Busa, lisud ang pagtudlo niini kun hubaron sa Tinagalog kun sundon nato ang bag-ong palisiya sa gobyerno nga ipasulabi pagtudlo ang Tagalog (matud nila Filipino kuno).

Nahinumdom ko niadtong panahon sa akong kolehiyo. Diha kadtoy forum human misibaw ang advocacy pagduso sa pinulungang Tinagalog isip medium of instruction sa mga tunghaan, bisan sa kolehiyo. Nalingaw ko sa propesor sa Cebu Normal University nga si Engr. Glen Pesole sa dihang nangutana sa panelist kun unsaon pag-tagalog ang "square root" diin siya ra usab ang mihubad-kinomedya "kuwadradong ugat" kay kuwadrado man ang Tinagalog sa square unya ugat sa root.

Nahugyaw ang tibuok social hall sa CNU. Apan, ang leksiyon niadtong maong kahaponon nga forum mao nga gipaabot ni Engr. Pesole nga malisud itudlo ang Math kun i-Tinagalog.

* * *

MAGTUTUDLO. Diay laing suliran karon sa atong DepED: Hilabihang kadaghang magtutudlo nga maglisud sa pag-Iningles.

Walay tinun-an nga bugo, titser lamang ang bugo.

Kun maayo lang pagkatudlo sa titser, dili mogawas sa lawak-saringan ang tinun-an nga walay naantigohan sa adlaw.

Kun mouli ang tinun-an nga wala gyuy nahibaloan sa adlaw, ang magtutudlo ang angayang basolon tungod kay wala niya hikutaha pagsota kun tanan ba sulod sa lawak ang nakakuha sa leksiyon sa adlaw. Ang kadaghan sa mga tinun-an dili "excuse" kun ingnong dili mahikutar ang tanan.

Ang kakulangan sa alamag sa pinulungang Iningles sa mga titser maoy usa sa angayang basolon. Dili malilong ang kamatuoran nga aduna pay daghang mga magtutudlo nga maglisud gani sa pag-construct og sentence pinaagi sa pagsulat ug sa pag-estorya.

Ngano man kini?

Nahinumdom ko sa bata nga gikataw-an sa mga kaubanan niyang bata diha sa Fuente. Ang ilang panagdula miabot sa pinangutan-anay unsay Iningles sa usa ka butang. Dihay batang abtik kaayong manubag sa dihang gipangutana unsay iningles sa manga, sakyanan, baboy, etc. Naminaw ra gyud ko nila.

Wala ko kapugong og apil sa ilang bahakhak og katawa sa dihang dihay lalaking bata nga gipangutana unsay Iningles sa utot tungod sa iyang tubag nga "utz" unya "z" pa gyud kuno ang katapusan nga letra. Nangutana samtang nangatawa ang mga bata kinsay nagtudlo niya ug ang seryosong bata kahilakon nga mitubag, "mao bitaw nay ingon ni mam, z man gani daw ang katapusan na letter."

Kataw-anan tuod no, pero ang leksiyon niini mao nga kun unsay itudlo sa titser makuha gyud na sa mga bata. Bisan inamaw nga Iningles, makuha gyud na.

Inamaw na lang tingale ang gitudlo sa maong titser ngadto sa iyang mga tinun-an tungod kay utro pud tingale siya, wala masayod unsay Iningles sa utot.

Kamo, kahibalo mo unsay Iningles sa utot?