Inutil sa tikas sa buhis

Panid-an nato kon ang pahit ni Finance Secretary Cesar Purisima sama ba kangilngig sa iyang paghot. Human napagawas sa Bureau of Internal Revenue (BIR) ang listahan sa nag-unang mga magbubuhis nga gipangulohan ni Kris Aquino, nideklarar si Purisima nga angayng susihon sa gobyerno nganong ang labing dagkong negosyante sa nasud di man mao ang labing dagkong magbubuhis.

Naigo sa pasidaan ni Purisima silang Manny Pangilinan, ang labing agresibong nangompra sa higanteng mga kompaniya sa nasud, nga ikaupat lang lang sa listahan; ang labing adunahan sa Pilipinas nga si Henry Sy, kinsa ika-15 ra sa listahan; ug ang ikaduhang labing adunahan sa nasud nga si Lucio Tan, kinsa ika-35 ra.

***

Lisod tinuod kaayong ispilingon: Samtang dul-an P50 milyones ang income tax nga nabayran ni Kris, kansang dakong kita naggikan sa iyang TV shows ug endorsements, P26 milyones ray buhis ni Pangilinan, nga maoy pangu sa labing dagkong kompaniya sa nasud; P16 milyones ray buhis ni Sy bisan sa nagbuntaog niyang gingharian sa SM; ug P11 milyones ray buhis ni Tan nga gihulagway sa Forbes Magazine nga gamay ra og biya sa katigayonan ni Sy.

Di ni unang higayon nga nabutyag nga gamay ra kaayong buhis sa dagkong negosyante. Tulo na ka tuig nga si Purisima ang nagduma sa nasudnong panalapi. Nganong wa pa may nahitabo hangtod karon?

***

Di masaaron ang mga timaan. Samtang isog kaayo si BIR Commissioner Kim Henares sa pagkiha sa gidudahang mga tikasan sa buhis, pulos gagmay ang iyang gipuntirya. Niabot na og dul-an sa 100 ka kasong tax evasion ang napasaka ni Henares atubangan sa Department of Justice (DOJ), apan hangtod karon wa maglihok ang mas dugay nang nag-ung-ong nga mga kaso batok sa dagkong mga negosyante.

Makapanghunaw hinuon si Henares nga di siyay nagkontrolar sa husay sa kapin na sa dekada nga kaso batok ni Tan, nga napasaka sa wa pa siya sa BIR. Apan dunay lab-as nga mga pasangil batok ni Tan nga wa sab niya tagda.

***

Si Danilo Pacana, kanhi internal audit manager sa Allied Bank, nipasaka og tax evasion cases batok sa mga kompaniya ni Tan niadtong Disyembre 6, 2011, unom ka buwan human nibanos si Presidente Noynoy Aquino sa Malakanyang. Nipasangil si Pacana nga napakyas si Tan pagbayad og kapin sa P1.2 trilyones nga buhis.

Gibasura nang kaso ni kanhi BIR commissioner Beethoven Rualo nga way klarong katin-awan. Maong gibanhaw ni Pacana ang mga kaso paglingkod nang Henares. Nisaad si Henares pagtuon sa mga kaso. Apan, human sa pila na ka buwan, wa pa siyay lakang nga nahimo. Nipasangil si Pacana nga ang dugang niyang pakisusi wa na tubaga.

***

Email:  [email protected]