Diborsyo mula sa ibang bansa  

ANG kasong ito ay may kaugnayan sa foreign divorce na kinuha ng isang banyagang lalaki na kasal sa isang Pilipina. Sa ilalim ng batas (Art. 26 Family Code), ang dibor­siyong legal na kinuha ng banyagang asawa sa ibang bansa ay magbibigay ng karapatan sa asawang Pilipino na muling magpakasal sa ilalim ng batas ng Pilipinas.

Pero kailangan muna na magsampa ng petisyon ang asawang Pilipino para kilalanin sa ating hukuman ang desisyon ng diborsyo mula sa ibang bansa. Ito ang ginawa ng Pilipina sa kasong ito pero nabasura pa rin ang kanyang petisyon. Alamin natin kung ano ang nangyari sa kasong ito ni Joanne.

May anim na taon na ang nakalipas mula nang magpakasal si Joanne kay Ralph na isang Norweigian na nakatira sa Norway ayon sa ulat ng kasal nila na inilabas ng Philippine embassy sa Oslo. Ang mag-asawa ay nani­rahan sa Norway ng dalawang taon bago naghiwalay dahil sa personal na problema.

Si Ralph ang kumuha ng divorce laban kay Joanne at ayon sa Norwegian Marriage Act ay nagkaroon ng pinal na diborsyo na inilabas ng Country Governor ng Oslo ma­tapos ang isang taon. Sa pamamagitan ng authentication, pinatunayan ng Vice Consul ng Pilipinas ang nasabing diborsyo.

Pagkalipas ng anim na buwan, nagsampa ng petisyon si Joanna sa RTC ng kanilang probinsiya para kilalanin ang kasulatan ng diborsiyo mula sa Norway at para utusan ng hukuman ang Civil Registrar General pati ang Department of Foreign Affairs (DFA) na gumawa ng kaukulang ano­tasyon tungkol dito sa rekord ng kanyang kasal.

Nagsumite siya ng 1) kopya ng kanyang kasal mula sa Philippine Statistics Authority; 2) orihinal na kopya ng decree of divorce pati translation (authenticated by Vice Consul, Philippine embassy, Oslo, Norway); at 3) kopya ng Norwei­gian Marriage Act No. 47.

Matapos ideklara na sapat ang laman at porma ng petisyon ay inutos ng RTC na padalhan ni Joanne ng kopya ng petisyon ang Office of the Civil Registrar General (OCRG), Provincial Prosecutor, at pati PSA. Pagkatapos ay inilathala sa dyaryo at ipinaskil sa bulletin board ng Pro­vincial Capitol at RTC ang petisyon para makasunod sa jurisdictional requirements. Nagsumite rin ng ibang ebi­densiya tungkol dito si Joanne na tinanggap ng RTC. Walang ebidensiya na inihain ang estado, PSA at OCRG pati walang naging pagtutol sa petisyon kaya agad na itong isinalang para sa kaukulang hatol.

Makaraan ang dalawang taon, ibinasura ng Regional Trial Court (RTC) ang kaso dahil sa lack of jurisdiction. Dapat daw isinampa ang petisyon sa lugar kung saan matatagpuan ang rekord ng kasal o sa lugar kung saan matatagpuan ang opisina ng Office of the Civil Registrar General (ORCG) at Department of Foreign Affairs (DFA).

Ayon sa RTC, ang hinihingi ni Joanne sa petisyon ay hindi ang pagkilala sa desisyon ng ibang bansa kundi pati pagtatama sa record ng civil registry kaya ang petisyon ay naging special proceedings at mahalaga ang venue.

Kinuwestiyon ni Joanne hanggang sa Supreme Court (SC) ang desisyon ng RTC. Mali raw ang hukuman sa pagbasura ng kaso dahil sapat naman ang porma at nilalaman ng kanyang petisyon at tinanggap na nila ang lahat ng ebidensiyang inihain na walang naging pagtutol o oposisyon ang gobyerno tungkol sa petisyon o kahit sasasabing venue. Kung tutuusin daw, isyu lang ng proseso ang venue.

Pero ayon sa SC, tama ang RTC sa ginawang pagbasura sa kaso dahil sa lack of jurisdiction. Dineklara ng korte na dalawa ang malinaw na hinihingi sa RTC: 1) pagkilala sa foreign decree of divorce; 2) pagtatama sa entry ng civil registry. Kaya hindi sapat na maihain ni Joanne ang ebidensiya ng foreign decree pero dapat din na sumunod siya sa patakaran na nakalahad sa  batas (Art. 108 Rules of Court) para sa pagsasampa ng verified petition.

Malinaw na dapat isampa ang petisyon sa lugar kung nasaan ang civil registrar. Hindi ito nagawa ni Joanne. Ang ulat ng kasal ay matatagpuan sa DFA o kaya ay sa OCRG na nasa Pasay at sa Quezon City. Dapat ay isampa sa RTC kung nasaan ang dalawang opisina pero ang nangyari ay sa RTC kung saan nakatira si Joanne naisampa ang kaso.

Mas madali ito sa kanya pero mali pa rin ang venue ng kaso. Idagdag pa na nakalimutan niya na isama ang DFA at OCRG sa kaso. Siyempre ay walang kapangyarihan ang RTC ng probinsiya ni Joanne na utusan ang opisinang nasa labas ng lugar na nasasakupan nito.

Kaya tama lang na ibasura ng RTC ang kanyang kaso. Ang kagandahan lang ay hindi hadlang ang desisyon ng RTC para muling magsampa si Joanne ng kaso sa tamang korte. Basta siguraduhin lang na naroon nga ang record ng kanyang Report of Marriage (Hoansen vs. Office of the Civil Registrar General, Department of Foreign Affairs, Philippine Statistics Authority and Office of the Solicitor General, G.R. 256951, November 29, 2021).