Nganong lisud sumpuon ang panigarilyo

Lisud ang pagsumpo o pag-undang sa pagpanigarilyo. Headline kini sa usa ka sinuwat: “Why is smoking a hard habit to break?” Sumala pa sa mga eksperto, Smoking is a medical problem, sa ato pa dili kay usa lang ka habit, o usa ka behavioral pattern.

Usa kini ka serious medical problem, matud ni Dr. Stephen Rennard, professor sa University of Nebraska Medical Center. “It is the hidden cause of many debilitating health condition worldwide.” Unsa

Man kining debilitating? Tubag sa Google: “Something that's debilitating seriously affects someone or something's strength or ability to carry on with regular activities, like a debilitating illness. Debilitating comes from the Latin word debilis, meaning "weak." That's why you'll often see the adjective used to describe illness.”

Sa ato pa, nagkaluya nga kondisyon sa panglawas sa katawhan sa tibuok kalibutan. Hidden, meaning gitago, o wala kaayo masayri sa kadaghanan, labi na sa mga hinigarilyo mismo, nga alang kanila, usa lamang kini ka habit o behavioral, apan dili medical problem. 

Ang World Health Organization (WHO) misubli sa ilang pamahayag nga: “One of the most prevalent causes of heart diseases, lung and throat cancer is smoking.” Nasayod na kita niini, lakip ang mga smokers mismo. Apan, lisud lagi biyaan ang sigarilyo. Matud pa sa uban, mas sayon pang biyaan ang asawa kay sa sigarilyo (hinaut nagkomedya lang sila niini, otherwise, kadaghan nang mga asawa ang gibiyaan sa ilang mga bana karon). Wa pa ra ba ma-legalized ang diborsiyo sa atong nasud.

Estimate sa WHO: sa population nga 1.1 billion, 3.5 million niini ang mamatay gumikan sa smoking, nga giisip nga one of the most important preventable causes of death. Sa Europe, mga 30 milyones ka smokers ang misuway pagbiya sa panigarilyo, apan, 90% kanila, napakyas ug naghambin na sa smoking-related nga sakit.

Dugang ni Rennard: “Nicotine dependence is neurobiological addiction classified as a medical disease.” Sa ato pa, kon nahimo ka na nga ulipon sa nicotine, usa kini ka neurological nga matang sa addiction.

“Neurological disorders are medically defined as disorders that affect the brain as well as the nerves found throughout the human body and the spinal cord. Structural, biochemical or electrical abnormalities in the brain, spinal cord or other nerves can result in a range of symptoms.”

So, affected na ang atong utok niining atong pagka-hinabako, kay matud pa: “Nicotine artificially stimulates the release of chemicals in the brain, creating a chemical imbalance, to which the body has to adapt.” Kining pag-react sa atong utok sa nicotine, sama da kono sa pag-react sa gidiling drugas, sama sa cocaine ug morphine (dinhi sa ato, shabu).

Ug mao kini ang hinungdan nga ang mga smokers na-addicted na to nicotine, thus making it difficult for them to quit smoking.

Ug matud sa WHO, mas minus ang health risk sa pagpadayon og panigarilyo, kay sa pagbiya  niini. Ania ang mga physical symptoms kon mobiya kag panabako: sa craving, irritability, anxiety, difficulty concentrating, restlessness, sleep disturbances, decreased heart rate, ug increased appetite or weight gain (duna koy amigo nga hilabihan na niyang tamboka karon, sukad sa pagbiya niya sa sigarilyo).

It’s not easy, after all, to quit smoking.