Ang impeachment

Wa na gyod kapugngi ni Ombudsman Merceditas Gutierrez ang hukom sa Ubos Bay Balauranan nga mi-impeached kaniya tungod sa gitawag og betrayal of public trust o pagbudhi sa pagsalig sa katawhan. Unsa ba ang impeachment?

Ang impeachment usa ka paagi sa pagtang-tang og opisyal sa gobyerno. Ang tumong sa impeachment mao ra gyod ang pagtangtang sa usa ka impeachable nga opisyal. Ang impeachment dili sayon tungod kay daghan kini og agian. Ang usa ka impeachable official kinahanglan nga ma-impeach pinaagi sa usa sa matag tulo o one-third ka sakop sa Ubos Bay Balauranan ug siya matang-tang sa katungdanan pinaagi sa duha sa matag tulo o two-third ka sakop sa Senado.

Sa impeachment, ang mga kongresista mahimong prosecutors samtang ang mga senador mamahimong huwes. Kun ugaling ang pangulo sa nasud mao ang i-impeach, ang Chief Justice sa Korte Suprema mao ang maglingkod isip presiding officer pero kun ang ubang impeachable officials ang i-impeach, ang pangulo sa Senado ang presiding officer.

Aduna lamay 31 ka mga impeachable officials sa nasud og sila mao ang Presidente, Bise Presidente, Chief Justice ug katorse (14) ka mga Associate Justices sa Korte Suprema, Chairman ug unom (6) ka mga Commissioner sa Commission on Elections o (COMELEC), Chairman ug duha (2) ka mga Commissioner sa Civil Service Commission o ( CSC ), Chairman ug duha (2) ka mga Commissioner sa Commission on Audit o ( COA ) ug ang Ombudsman.

Ang maong mga impeachable officials matang-tang lamang basi ning mosunod: Culpable violations of the Constitution o tinuyo nga paglapas sa Batakang Balaud, Treason o pagtraydor sa nasud, Bribery o pagdawat og suborno, Graft and Corruption o pagpangawkaw, other high crimes o ubang tag-as nga krimin ug Betrayal of Public Trust o pagbudhi sa pagsalig sa katawhan.

Ang reklamong impeachment puweding masang-at ni bisan kinsa nga sakop sa Ubos Bay Balauranan o ni bisan kinsa nga Pinoy o citizen sa nasud pero kun ang usa ka citizen ang mosang-at og reklamong impeachment gikinahanglan nga i-indorso kini ni bisan kinsa nga sakop gihapon sa Ubos Bay Balauranan.

Si kanhi pangulong Erap gi-impeached basi sa tinuyo nga paglapas sa Batakang Balaud, pagdawat og suborno, pagpangawkaw ug pagbudhi sa pagsalig sa katawhan apan wa mahuman ang husay sa impeachment ni Erap sa Senado nga nagsilbing impeachment court tungod sa ilang giingon nga People Power Two.

Karon gi-impeached si Ombudsman Merceditas Gutierrez basi sa iyang pagbudhi sa pagsalig sa katawhan. Siya na kaha ang pinakauna nga opisyal nga matang-tang tungod sa impeachment? Kini ang atong paaboton.