Hulga sa baha

Kun makadungog gani ka og opisyal sa gobyerno nga mosuway paglusot nga wa silay mahimo batok sa lapad nga baha tungod sa kakusog ug kakalit sa uwan, nga sa sukod sa Pagasa Mactan niabot og 35 millimeters sud lang sa usa ug tunga ka oras, timan-i ang iyang ngan ug nawong. Ug ayaw na siya tuohi ni saligi.

Kay dugay ug daghan na kaayong mga pasidaan sa mga baha nga ingon niadto kakalit ug kalapad. Puyra pangayo, di to sama kabangis sa baha nga dala ni Ondoy sa Metro Manila ug sa dakong bahin sa Luzon niadtong 2009. Apan wa nay bisan gamay nga sukaranan ang padayon nga pagpangiyugpos ug pagpabaya.

* * *

Human nahimong higanteng swimming pool ang Colon ug ang dakong bahin sa downtown area sa Dakbayan sa Sugbo, nga namugsay na gani ang pipila ka molupyo sa Bonifacio St., human natanggong ang mga molupyo sa Mantuyong ug kasilinganang mga barangay sa Mandaue tungod sa kalawom sa baha sa gawas sa ilang mga pinuy-anan ug human naanod sa baha ang mga bata sa Tipolo sa Mandaue ug Polpogan, Consolacion, hinaot nga mapugwat na gyud ang mga buhatan ug mga opisyal sa gobyerno.

Wa pa ba ta kapoyi nga mosubay sa kinatibuk-ang kadaot sa kabtangan ug kinabuhi? Kanus-a pa man ta makaamgo nga mahimo natong kapugngan ang dugang kadaot?

* * *

Ang labing dinalian nga panginahanglan mao ang pagpadako sa atong mga kanal. Kinahanglang itaod dayon ang mas dagkong mga imburnal bahala na kun di kabutangan sa ngan ug nawong sa mga namunoan. Hinaot nga may lutsanan ang tanang mga kanal kay segurong moawas lang gihapon kun nabuni o mas ibabaw ang gawsanan.

Ug hinaot nga di na mag-iyahay ang local government units sa Metro Cebu. Kay ang baha di moila sa utlanan sa mga dakbayan ug kalungsoran. Sama sa trapiko, basura, krimen ug kalamboan. Kanus-a pa man nila ipadaplin ang burot nga politikanhong mga garbo ug tukuron ang Metro Cebu Development Authority?

* * *

Laing mga lakang nga dugay nang gisugyot sa nagpakabana nga mga pundok apan padayong naghilak sa pagtagad ug pagpatuman:

1. Pagbalhin sa kaliboan ka mga molupyo sa mga sapa, daplin sa dagat ngadto sa mas luwas nga mga dapit;

2. Hingpit nga pagdili sa pagtam-ok og basura sa mga sapa, di lang sa mga molupyo kun dili ug labi na sa dagkong mga kompaniya;

3. Pagbadlong ug pagsilot sa gagmay ug higanteng mga industriya nga nakababag sa mga sapa, kanal ug ubang agianan sa tubig;

4. Pagsipong daan sa baha sa bukid sa di pa makadailos sa patag pinaagi sa pagtukod og gabion dams; ug

5. Pagsukip sa gahin alang sa mga kanal matag higayon nga dunay dan nga tukuron o palapdan. 

* * *

Email: [email protected]