P35 bilyones nga budget?

Moabot og P35 bilyones ang kantidad sa lainlaing mga proyekto nga giplanohang ipatuman sa administrasyon ni Mayor Michael Rama alang sa dakbayan sa Sugbo sa 2015.

Sa ato pa, susama usab niini ang kantidad nga isugyot ni Mayor Rama sa Annual Budget 2015. Ang pangutana kon makolekta ba kaha sa atong mga tax collectors kini nga kantidad?

Nindot kaayo kon makolekta ang kantidad apan bisan si City Treasurer Diwa Cuevas nagkatawa lang kay gidak-an ra siya sa mao nga kantidad. Bitaw, nindot nga daghan kita og proyekto apan ang problema ang kuwarta nga igasto.

Bisan og mahalin pa ang 45 hektareyas nga yuta diha sa South Road Properties nga gisugyot ni Mayor Rama nga iyang ibaligya, matud ni kanhi Konsehal Jose Daluz III nga ang halin niini dili pa gihapon moabot og P35 Bilyones.

Unya, base sa "draft" sa mga kondisyon sa pagbaligya og yuta sa SRP ang katunga ra sa kinatibuk-an nga kantidad sa yuta ang bayaran sa mopalit inigpirmahay sa kasabotan, ug ang mahabilin nga katunga data-data na ang paagi sa pagbayad.

Bana-bana nako nga karong tuiga ang kinatibuk-ang koleksyon sa dakbayan apil na ang bahin gikan sa nasudnong kagamhanan, kanang gitawag og Internal Revenue Allotment, moabot lang og mga P5 bilyones.

* * *

Gikan sa akong gipuy-an sa bukid, maaninaw nako ang daghan kaayo nga mga building nga nanuyhakaw. Wala kini kaniadto. Tungod niini mosaka g'yud unta ang real property tax collection sa dakbayan.

Apan kon tan-awon nimo ang rekord sa Bureau of Local Government-Finance, mas dako pa ang nakolekta sa dakbayan gikan sa business taxes kay sa real property taxes.

Matud sa mga opisyal sa Bureau of Local Government-Finance nga ang real property taxes maoy maisip nga "lifeblood" sa usa ka Local Government Units.

Apan ngano nga mas dako pa man ang koleksyon sa dakbayan sa Sugbo gikan sa business taxes kon itandi sa real property tax? Ang real property tax kolektahon kini gikan sa mga nanag-iya og yuta, building ug mga makinarya.

Gikolektahan ba kaha og real property tax ang mga tag-iya og elevator, generator ug ubang makinarya nga makita gani nato nga anaa lang gibutang sa aseras? Kon wala kolektahi, mangutana kita kon nganong wala man?

Ang kalamboan sa kagamhanan magdepende kini sa pagpangolekta og buhis. Ang pangutana, wala kaha'y mga tax collectors o mga kawani sa assessor nga nakigkonsabo aron pagamyon ang bayranan sa magbubuhis?

* * *

Kon ang mga sakop sa Local Finance Committee  moduso og dako nga Executive Budget sa dakbayan sa Sugbo para sa tuig 2015, sigurado ko nga mountol na 'sab ni didto sa Konseho sa dakbayan atol sa budget deliberation.

Ang balaod naglatid nga ang Executive Budget kinahanglang iduso sa konseho sa lungsod, dakbayan ug probinsya sa dili pa molapas ang Oktobre 16 sa matag tuig. Kay wala pa may nakapalit sa 45 hektareyas nga yuta sa SRP, ambot og dawaton ba kaha kini sa konseho nga "source of funds" alang sa dako nga budget.

Apan alang nako, walay problema kon gamay ra ang Annual Budget, apan kon molapas na sa gibana-bana nga koleksyon, diha-diha moduso dayon og mga supplemental budgets sama sa gihimo ni Tommy kaniadto.

Kon uyonan gud ang daku kaayo nga kantidad diha sa Annual Budget, puwerte'ng daghana nga mga tawo nga mabawo sa ilang gilauman nga proyekto nga mugnaon sa ilang mga barangay.

Apan depende na sa mga konsehal kon unsay ilang baruganan niini nga isyu kon ipahigayon na ang budget deliberation.

* * *

Midako na g'yud ang isyu ni Anthony Loy Madrigal. Nagpakahilom lang ko niini'ng isyoha sa milabay'ng mga adlaw, apan dili maayo ang argumento ni Madrigal nga "edited" kuno ang hulagway nga nagpakita nga paraygon kaayo ang iyang secretary nga mipauraray kaniya samtang nagpaabot sa ilang flight sa Manila.

Wala na lang unta motingog pa si Madrigal kay nasayop na hinuon siya og mahisama nga bakakon. Ang dungog nga naangkon ni Madrigal sa kakugihan niya nga motrabaho, naangin lang tungod sa usa ka babaye.