Pagkasubli sa kasaysayan

Wa pa ko masud sa media dihang naabot ang kinapungkayan sa higanteng operasyon sa Atlas Consolidated Mining and Development Corporation (ACMDC) sa dakbayan sa Toledo sa kasadpang Sugbo. Dihang giila siyang labing dakong minahan sa Asya ug ikatulo nga labing dako sa tibuok kalibotan. Wa na kong kaabot nga kapin sa 10,000 ang iyang mga trabahante nga makahikay og 110,000 ka tonelada nga copper ore matag adlaw.

Akong naabtan mao na lang ang kaguliyang sa minahan. Ang way kinutobang away sa mga unyon ug sa management ug ang panag-unay sa mga unyon. Ug ang hingpit nga pagkatak-op sa minahan nga nakapahagba sa ekonomiya sa malambuon untang dakbayan.

***

Simbolo sa nidahili nga bahandi sa ACMDC mao ang gubaon nga buses nga tighatod-kuha unta sa mga minero nga akong natukmaan sa pagtrabaho sa DYLA nga gipanag-iya sa Associated Labor Unions nga maoy kahugpongan sa mga mamumuo sa ACMDC atol sa makabuhong nila nga katuigan.

Napalagpot nang ALU gikan sa ACMDC sa akong pagsugod og subay sa mabulukong kasaysayan sa minahan. Nakalili ko sa di malalis nga kamatuoran nga di na mahitabong makabalik ang ALU dihang gipada mi pagtabang sa kampanya sa nagsingabot nga certification election: Kasagaran sa mga minero nisalikway sa among gipanghatag nga siopao ug softdrinks sa mga ganghaan sa minahan.

***

Aslom kaayo’ng sinultihan sa hamtong nga mga minero ug mga molupyo sa Toledo nga nahinugon sa pagkasera sa ACMDC. Gitulisok nila ang militanteng mga unyonista nga gipasanginlang nagpatuyang pagpangayo og usbaw sa ilang suholan ug mga benepisyo hangtod nga nalukapa ang minahan.

Ang wa mabantang niadtong higayona mao nga ang kaguliyang sa pamuo usa lang sa nakapahugno sa ACMDC: Nakatampo sab ang kapakyas sa minahan pagbayad sa langyaw’ng utang sa pagpalapad sa ilang operasyon, ang duha ka kusog nga bagyo nga nigusbat ug nibaha sa minahan ug ang pagtibugsok sa presyo sa copper sa merkado sa kalibotan.

***

Dihang nangabli ang minahan sa niaging dekada gipanghinaot nga nakat-onan sa tanang hingtungdan ang mga pagtulon-an sa pagkapukan. Maong daghang dagway ang nikulismaot dihang pagsud sa bag-ong tuig nitumaw ang nag-ung-ong nga welga batok sa minahan.

Ang hinungdan? Nakatag-an ka: Panagsungi sa mga unyon. Napilde sa certification election niadtong Enero sa niaging tuig ang Panaghiusa sa Mamumuo sa Carmen Copper-Association of Genuine Labor Organization. Nga niprotesta sa kadaogan sa ilang karibal nga Carmen Copper Workers Labor Organization. Nihulga pagwelga ang CCWLO kay bisan sa ilang kadaogan nakigsabot gihapon ang management sa PAMC-AGLO paglab-as sa collective bargaining agreement.

Atong nasaksihan ang inanay’ng pagkasubli sa kasaysayan: Kapakyas sa mga mamumuo sa paghiusa ug ang kainutil sa Departamento sa Pamuo sa paghusay sa ilang panag-unay.

***

Email: [email protected]