Kometang di kahadlokan

Tungod sa sunudsunod nga katalagman nga nihasmag sa atong nasud ug katawhan, humok kaayong molumpayat ang pipila ka molupyo sa bisan unsang mga paukyab sa umaabot nga linog, tsunami, storm surge, o mas kusog nga bagyo nga umaabot sa ilang mga dapit.

Sukad sa niaging semana, daghan nang nangutana tinuod ba ang mga pasidaan nga ilang nadawat nga human sa makalilisang nga linog niadtong Oktubre 15 ug mangtas nga bagyo niadtong Nobyembre 8, hingpit na gyong matapos ang kalibotan tungod sa pag-abot sa higanteng kometa nga ISON karong Nobyembre 28 (kadlawon sa Nobyembre 29 sa oras sa Pilipinas).

***

Di matapos ang kalibotan. Di moigo sa kalibotan si ISON. Way labot si ISON sa linog sa niaging buwan ug sa bagyo karong buwana. Ang iyang paglabay duol sa kalibotan di makamugna og mas kusog nga bagyo, o mas kusog nga linog, o mas dagkong bawod sa kadagatan, o mas kahadlokan nga katalagman.

Mas mameligro si ISON. Kon mopaduol siya pag-ayo sa adlaw mahimo siyang matunaw ug mabungkag. Kon makalingkawas sa puwersa ug kainit sa adlaw makamugna si ISON og matahom nga pasundayag sa kalangitan. Tibuok Disyembre siyang molatas sa kawanangan nga mas hayag kay sa buwan nga mabantang sa kasarangang mga mata ang taas ug matahom niyang ikog.

***

Bisan unsay mahitabo luwas ang kalibotan. Labing dakong kadaot nga mahimo ni ISON nato mao ang pagpabuhagay og abog nga mahanggap sud sa daghan uyamot nga katuigan nga mahimong maabtan pa sa umaabot nga kaliwatan.

Di mausab ni ISON ang atong temperatura. Di niya mausab ang direksiyon sa atong hangin. Di niya mausab ang ang-ang sa atong kadagatan. Di niya mausab ang dagan sa atong kinabuhi. Makamugna hinuon siya og daghang sugilanon. Ikatandi sa nangaging mabulukong mga kometa kon makalingkawas sa adlaw ug kon dili masumpay sa listahan sa mga kometang dagko kaayo og saad apan napapas sa usa lang ka pamilok.

***

Bisan sa tanang pasalig nga luwas ang kalibotan gikan sa bisan unsang kadaot ni ISON padayong nagbaha ang mga kabalaka nga sayop ang mga banabana sa direksiyon sa kometa, nga inay sa adlaw posibleng sa kalibotan gyod mobangga si ISON ug nga tingali gitago lang sa NASA ug ubang mga eksperto ang tinuorayng kalambigitan ni ISON sa kusog nga mga linog sa Bohol ug sa ubang kanasuran ug sa talagsaong kabangis ni Yolanda.

Ang akong paghisgot sa kometang ISON sa radyo nakapatumaw sa dugang huhungihong. Wa na koy mahimo. Nitabang ko pagpaila ni ISON apan di kapugngan ang mga nipili sa kahadlok. Pahibaw-on na lang nako sila nga labing duol si ISON sa adlaw sa alas-2:25 sa kadlawon karong Nobyembre 29.

***

E-mail: [email protected].