EDITORYAL - Mga sakit sa ting-uwan

Ang Department of Health subling mipahimangno sa publiko batok niining top 3 ka mga sakit nga motumaw karong nagsugod na ang tinguwan. Kini mao ang dengue, leptospirosis ug cholera. Mga sakit kini nga makamatay ug ang tulo pulos adunay koneksyon sa tubig.

Karong ting-uwan, siguradong daghang mga tubig nga mapundo bisan sa mga suok nga bahin sa mga panimalay, sa mga tugkaran, sa palibot sa mga barangay ilabi na sa mga suok nga mga sitio o purotk.

Kaning mapundong tubig, lubog man o tin-aw mamahimong hinungdan sa pagsanay sa mga kagaw nga nagdala aning maong mga sakit nga gipahimangno sa DOH. Ang dengue gidala sa lamok nga aedis aegypti, usa kini ka klase sa lamok, itom ang kolor ug gagmay kini nga lamok nga dunay stripes nga puti o silver sa lawas ug mga tiil.

Matud pa mabuhi kini sa mga nagpundong tin-aw nga mga tubig. Ang maong lamok mao ang nagdala anang dengue virus nga mamahimong ikamatay sa tawo, bata man o hamtong.

Samtang kining leptospirosis mao ang kagaw nga makita gikan sa hugaw o ihi sa mga ilaga. Kaning maong mananap bisan asa lang malibang o mangihi nga maabtan sa tubig sa baha ug mahimong makasulod sa mga samad sa tawo nga moresulta sa pagsakit ug kun di dayun mabantayan ug maatiman sa mga doktor mamahimo kining ikamatay.

Ang ikatulo nga sakit mao ang cholera, gikan sab kini sa usa ka matang sa kagaw nga masagol sa mga tubig ilimnon sa tawo.  Sagad kini makita sa mga kontaminadong tubig o tubig nga nasagolan og hugaw sa mga mananap ug uban pang matang sa mga nadugta sama sa patay’ng hayop ug hugaw sa hayop.

Kay kining tanan naglambigit man og tubig, kinahanglang magmatngon ang tanan ug batasanon gyud ang pagpanglimpyo sa palibot sa panimalay ug ingon man sa sulod niini kon diin adunay gipundong mga tubig sama sa mga plorera o flower base, mga basiyong botelya ug uban pa. Bisan gani panit sa kendi nganapundohan og tubig mahimong maitlogan og lamok.

Ang pagmentinar sa kalimpyo sa palibot kaakohan sa tanan, dili pwedeng isalig ang kaluwasan ngadto sa silingan.