EDITORYAL-Duna bay aksIyon o protesta lang gihapon?

Samtang naglaway ang mga lider sa Pilipinas sa maayong relasyon “kuno” nga gitagamtam sa nasud gikan sa China, ang maong nasud nagsige na sab og tukod og laing artipisyal nga mga isla sa mga teritoryo sa Pilipinas.

Ning bag-o lang dunay mga report nga nagsugod na sab og tukod ang China og mga estraktura sa nahibiling mga coral reefs sa Pilipinas diha sa West Philippine Sea. Una na nilang gitukoran ang pito ka mga dapit sa maong kadagatan sugod pa sa panahon ni kanhi presidente Joseph Ejercito Estrada.

Nahingpit ug nakompleto ang maong mga artipisyal nga isla sa panahon sa administrasyon ni Rodrigo Duterte kansang gobiyerno manghihigalaon sa China ug mipadaplin pa sa 2016 Arbitral Ruling nga nag-imbalido sa tanang pangangkon sa maong nasud sa tibuok South China Sea nga diin nahimutang ang WPS.

Sa panahon ni kanhi presidente Benigno “P. Noy” Aquino III, gipasakaan og kaso sa Pililipinas ang China diha sa Arbitral Tribunal tungod sa pagpangilog niini sa teritoryo sa nasud.

Ang hukom gipagawas niadtong 2016, papel lamang kadto apan angay gyud unta gihatagan og importansiya sa nisunod nga presidente aron mapatuman.

Ang resulta, nakompleto sa China ang tanang gitukod nga mga artipisyal nga isla sa WPS. Lisud na kining bakwion tungod kay gihimo naman kining mga forward military operating bases.

Karon ang bag-ong presidente sa nasud nga si Pres. Ferdinand Marcos Jr. miingon nga walay bisan usa ka badlis sa teritoryo sa Pilipinas ang ihatag ngadto sa mga langyaw, apil na niini ang sa WPS, sa kung unsa nalay nahibilin karon.

Apan ning bag-ong kalamboan, ang Bloomberg mi-report nga duna na puy gipangtukod nga isla ang China sa lain pang mga teritoryo sa WPS, usa kini ka tataw nga paglapas sa Declaration of Conduct on the South China Sea nga gikasabotan sa mga sakop sa ASEAN ug sa China.

Sama sa gipaabot, kusganon kining gihimakak sa China ug gitawag kining fake news. Dili na kini ikahibulong kay mao sab kini ang linyang ilang gigamit kaniadto.

Kutob lang ba gihapon sa beripikasyon ug diplomatic protest ang buhaton sa Pilipinas? Dili ba pwede nga pisikal nga abugon ang mga nagtukod sa maong mga bag-ong estraktura?