Unsaon nga di masuyop ang kagaw
Ang mga pasidaan sa World Health Organization (WHO), sa atong kaugalingong Department of Health (DOH) ug sa ubang kanasuran sa kalibotan nga mahimo tang mapiskan sa ubo ug atsi sa mga nataptan sa COVD-19 kon di mopalayo og usa ngadto sa duha ka metro gipasikad diay sa 90 ka tuig nang pagtuon.
Niadto pa diayng 1930s nakaplagan nga ang bug-at nga droplets sa ubo ug atsi nga maoy nagda sa kagaw molagpot og hangtod sa unom ka tiil sa di pa mahagbong sa yuta diin magpabilin silang basa ug pilit.
* * *
Dako na ang layat sa paglambo sa siyensiya sa niaging siyam ka dekada. May nahimo nang kahimanan ang nagkalainlaing kanasuran nga makakita sa kinagagmayan nga tuasik sa laway ug sip-on nga gitawag og aerosols. Ug nakugang ang mga eksperto sa ilang nahibaw-an:
Labihan diayng gagmaya sa basa nga aerosols nga motuasik gikan sa ubo ug atsi nga mauga na sila samtang naglutaw pa sa hangin; ug
Kay uga na man, mas gaan na ang aerosols ug maabtan og pila ka takna ang ilang paglutaw-lutaw sa kahanginan.
* * *
Mas makahasol ang kasayoran nga nahipos ni Dr. Kimberly Prather nga may lapad nga pagtuon sa University of California San Diego sa paglutaw sa kahanginan sa mga kagaw pinaagi sa aerosols:
Ang aerosols mahimong magsapaw-sapaw ug ang dalang kagaw magpabilin nga mananakod sud sa pila ka takna sud sa mga lawak ug ubang tinak-opan nga mga dapit; ug
Ang mga kagaw nga nikabayo sa aerosols sayon ra nga masuyop ug makasud ug makatapot sa mga baga.
* * *
Naalarma si Prather nganong hangtod karon nagdumili ang kadagkoan sa WHO ug mga eksperto sa nagkalainlaing kanasuran sa kalibotan sa pag-angkon nga nagkadaghan na ang mga ebidensiya nga pinaagi na sa hangin (airborne) ang tinakdanay sa COVID-19.
Nitataw hinuon si Prather nga epektibong makasagang sa kagaw nga maglutaw sa hangin ang pagsul-ob og facemask. Matod niya makatabang bisan kasarangang panapton ray itabon sa baba ug ilong basta nga mohaom sa nawong ug way kang-a. Nipasalig si Prather nga bisan kabahin ra sa kagaw ang matabonan maibanan ang kagrabe sa sakit kon di ang tanang kagaw ang masuyop.
* * *
- Latest
