Underground Economy

“Ha-unsa man na?” Matud ko ngadto sa gikahimamat kong retiradong taga-gobiyerno, kabahin ning atong tema. Yano kaayo ang iyang pagpasabot apan nagtangag kinig tanghaga o lawom usab nga kahulogan nga may sumbalik nga pangutana. Naikag ko. Matud niya. “Makaayo kaha ni sa atong nasod?’’

Kay unsa man gayud kining kalihokana? Usa kini ka inato nga patigayon o panguwarta, nga ang kita, way pahat ang panudlanan sa gobiyerno, kundi tua ra sa bulsa sa nagdawat. Mao kini ang kalagmitan mapribado man o ma gobiyerno magtrabaho, bisan kadtong way trabaho apil na niini, kay mokita man sab sila sa lainlaing kapaninguhaan o pagsikay-sikay sa mga inantigong kakitaan.

Gawas sa dinagkong palusot sa pag-ikyas sa buluhisan, mas daghan pa gyud ang nakapahimus sa ginagmay paagi, nga nakatabang usab sa ilang inadlaw nga panginahanglan. Naapil ni sila sa census, wa nagtrabaho apan dunay kita. Mao nga sa pagtuki ka usa sa forum sa UPLB,mahitungod aning butanga, may mipadayag nga kining underground economy, may naitampo sab nga kaayohan sa nasudnong ekonomiya, nga bisan mao nay atong kultura sa kadaghang kurapsyon, nagpabilin gihapong wa malukapa ang atong nasud kay pinaagi sa kadaghanan na apod nga may GNP o may kita man nga nakapaalibyo o nabenepisyo ang nasud usab tungod sa mga madiskarte nga pinoy.

Morag may katinuoran, kay maglisud man ang kagamhanan pagpitol sa mga dagkong mamsa, mao nga ang gagmitoy nga bolinao, nagsikaysikay pod iyawat nga mabuhi sa pakigbisog nga matubag ang ilang paningkamot.