Alkanse ang mga mag-uuma

Dakong problema ang giatubang karon sa Cebu-based nga consignee sa bugas humay gikan sa Vietnam tungod kay kulang kini sa pag-deliver dinhi sa Sugbo.

Ang Visayan Agri Trading Philippines nangompra og 78,000 ka sakong bugas humay didto sa Vietnam ubos sa allocation nga gihatag sa National Food Authority (NFA). Apan sa dihang gidiskarga kini sa barkong MV Dai Phat. Kulang na kini og 1,823 ka sako.

Bisan 76,177 ka sako lamang ang nadiskarga, ang kapitan sa barko nga si Le Van Duong nagdumili sa pagpirma sa Cargo Outturn Certificate. Tungod kay wala mopirma ang kapitan, nagdumili usab ang Bureau of Customs Port of Cebu sa pagpalarga sa MV Dai Phat balik sa Vietnam .

Samot na nga si Alvin Palapo, ang customs broker sa maong grupo, inabagan ni Atty. Ralph Sevilla, kanhi Cebu city administrator, misang-at og pormal nga protesta sa pag-isyu og clearance gikan sa BOC-Cebu.

Apan base sa Tariff and Customs Code of the Philippines , ang customs igo lang mo-hold sa barko kun mahitabo ang “short-landing.” Adunay short-landing kun ang gidaghanon sa kargamento nga natala sa manifesto dili na motakdo sa migamay nga gidaghanon sa nadiskarga.

Tungod sa ka-karaan na sa atong balaod diin gilatid nga P2,000 lamang ang penalty sa short-landing, gikuyawan ko nga maka-eskapo gikan sa kadagatan duol sa Pier 6 ang MV Dai Phat. 

Kun mobayad ang local agent sa barko sa penalty nga P2,000, seguro ko nga mapugos ang Port Operations Division, pinanguluhan ni Edgar Galeos, sa pag-isyu sa clearance aron makabalik na sa Vietnam ang MV Dai Phat nga naabot dinhi niadto pa’ng Mayo 11.

 Kana ra bang ilang pag-angkorahe sa Pier 6, nagbayad kana sila sa Cebu Port Authority og dili mominus $17,000.

Tingale, ang buhaton sa Visayan Agri Trading Philippines mao ang pagkiha sa shipping lines aron makapaningil sa kulang nga sinakong bugas, base sa Civil Code of the Philippines ug ubang transportation laws.

Apan taym pa, ingon diay kadaghan sa sinakong bugas ang na-import sa Visayan Agri Trading Philippines pinaagi sa allocation sa NFA?

* * *

Pananglit tugotan sa NFA ang ingon niining klase sa sistema, alkanse kaayo ang gobyerno niini tungod kay ang negosyante magbayad lamang og P100 kada sako isip import fees.

Tiaw mo na! Ang mga adunahang negosyante lamang ang mabulahan niining sistema nga gipatuman ni NFA administrator Lito Banayo. Ang makaluluoy mao ang mga rice farmers nga wala gani hikutaha sa gobyerno.

Sumala pa sa obserbasyon sa uban, kining pagpanghatag og allocation sa NFA ngadto sa mga negosyanteng Filipino-Chinese sa nasud, usa kini ka matang sa “legalize smuggling” sa bugas humay.

Ngano man? Wala man kini gibayran nga duties and taxes ngadto sa Bureau of Customs. Kanang P100 kada sako nga ibayad sa negosyante ngadto sa NFA mao kana ang import fees. Alkanse kaayo intawon ang Pilipinas.

Apan nasayod man si Banayo niini.

Apan ang makahihibulong nganong pabor kaayo siya niining maong sistema.

Mao tingaleng nagkalunod ang “rating” ni Pres. Noynoy Aquino, kay ang iyang “Tuwid na Landas” usa ra diay ka ilad ngadto sa mga Pilipino.

Kun unsa kakurakot ang NFA kaniadto sa panahon pa ni Agriculture Secretary Arthur Yap, misamot hinuon karon kadudahan ang sistema sa NFA pagpa-import og mga bugas pinaagi sa mga negosyanteng Insik.

Aduna ra bay balita nga ang allocation nga kutob ra unta sa Hunyo 30, gi-extend ngadto sa Septiyembre.

Susmaryosep! Mosamot og kamang ang mga mag-uuma niini. Kun extended ang date sa pagpang-import ubos sa NFA allocation, makatigum og toneladang gidaghanon sa bugas ang mga Insik.

Karon mentras nagpatubo pa ang mga mag-uuma sa ilang humay, todo-todo usab ang pagpang-import og pila ka libo ka toneladang bugas sa mga dagkong negosyante kutob sa Septiyembre.

Sa tempo na unya sa pagpang-ani sa mga mag-uuma, ang mga locally-produced nga mga bugas humay seguradong kompetensiyahan sa mga imported nga gi-import sa mga dagkong negosyante sa nasud.