Foolishness of the Filipino people go home to the body!

Mao na ni ron ang nahitabo sa atong nasud. Di lang ta muadto sa uban pang mga dapit kay lagmit lain ang ilang mga hinungdan didto ngano nga gikusokuso kita karon sa bisan unsa na lang nga matang sa katalagman nga sagad iya sa kinaiyahan ug dili buhat sa tawo. Ang ila ra ba dayong pasanginlan, ang climate change. Nganong na-changed man ang climate ?

Hinumdom ko sa panahon ni Marcos nga nangatawa ta sa dihang si Imelda miingon nga “there’s a hole in the sky.” Nangatawa tungod kay ngano god tawong duna may lungag ang sky ? Ang ozone layer diay nagkanipis.

Maoy hinungdan nga inigsilaw gyud sa adlaw, init dayon, hangtud na inigsawop ini. Sa among panahon, bation nato ang kainit inig alas 10 na sa buntag, hangtud na sa mga alas 3 sa hapon. Sa ato pa, sayo sa buntag, dili pa kaayo init, dili pareha karon nga mamahit na ang kainit. Ug pasado alas 3 sa hapon, mag-anam nag kabugnaw hangtud na inigsawop sa adlaw.

Unya waa nay klaro ang wet ug dry season. Sa ting-init, usahay magsigeg bunok ang uwan, unya inigting-uwan, init kaayo ang silaw sa adlaw. Epekto sa climate change? Apan, ngano man lagi nga ni-change man ang climate? 

Buot bang ipasabot nga waa na tay mahimo tungod kay pagbuot sa kinaiyahan? Sa ato pa, maghuwat na lang ta nus-a maglunop? Gumikan ba sa climate change nganong gibahaan ang Subangdaku ? Di ba tungod kay atong gihimong Subang-gamay ang Subangdaku ?

Dinhi sa ato, kining mga katalagman nga atong nahiaguman, sama sa baha ug landslide, morag man-made, dili tungod strictly sa ilang giingon nga climate change. Kay sa ato nang giingon dinhi, sa among panahon, sa mga bata pa mi, bisag unsa ka kusog sa bagyo, bisag unsaon pagbunok sa uwan, di gyud mobaha ang Sugbo.

Kini tungod kay wa namo hilabti ang mga agianan sa tubig, ang Subangdaku, daku gihapon, ang mga estero wala namo labayi og mga basura, ang mga sapa ug mga waterways, wala namo tukorig mga balay, ug ang kakahoyan sa kabukiran wala namo ikaingin. Sa ato nang giingon, wala pa mauso ang plastic sa among panahon. 

Sa ato pa, mi-co-exist kami uban sa kinaiyahan. Wala kini namo hilabti, wala namo panamastamasi. Hinumdom ko sa high school, usa sa among mga proyekto mao ang gardening. Nia pa ba ni ron? Ug not too long ago, ang green revolution ug tree planting ni Imelda, unsa bay nahitabo adto ? 

Yes, baby, the foolishness of the Filipino people is now coming home to our bodies.