Tawhanong katungod

Wa’ ko molugak sa pagsunod sa imbestigasyon sa senado sa giingong lapad nga korapsyon sa military nga gipasangil sa mga heneral ug mga dagkong mga opisyal sa ahensya. Di’ na bag-o ang isyu tungod kay kaniadto pa nitumaw ang mga akusasyon sa grabeng pangurakot sa maong buhatan. Apan ang nakalahi sa imbestigasyon karon, may dakong interes ang bag-ong gobyerno sa pagsilot sa mga tawo nga malambigit sa isyu sa korapsyon. Ang nakanindot tungod kay di’ lang mga whistleblower ang nibutyag sa mga kahiwian sa military apan lakip na ang mga tawo nga direktang nakahibawo sa pagpangawkaw apan wa’ moapil sa ilegal nga binuhatan. 

Makapahugno paminawon nga samtang nag-antos sa kagamay sa sweldo ug kabarat sa ilang mga benepisyo ang mga sakop sa militar. Ang maong matang sa problema, di’ na bag-o tunga-tunga sa giyera ug pagsugal sa kinabuhi sa mga sakop sa armadong kusog sa nasud.  Gikan sa kagamay sa sweldo, ana-a pa ang gamay nga gahin sa pagkaon, uniporme ug ilang puy-anan sa lagyo nga mga lugar duol sa ilang kontra ug layo sa ilang pamilya. Apan kining tanan, gi-antos ni sa militar tungod kay og alang sa pagpanalipod sa atong tawhanong katungod gikan sa mga tawo o grupo nga nagtinguha sa pagsamok sa atong pagpuyo. Kining tanan, gisugal sa militar luyo sa pagtaak og pag-gusbat sa ilang kaugalingon nga tawhanong katungod.

Niadtong adlaw nga Biyernes, nitambong ko sa lubong sa usa ka Fil-Am nga babaye nga sundawo nga napatay didto sa Kandahar, Afghanistan. Kung unsa ka saba ug ka kontrobersyal ang mga pasangil sa pagpangawkaw sa mga sundawo dinhi sa ato, mao ‘sab ka hilom ug ka sagrado ang mga seremonyas nga gihimo paglubong sa giisip nga bag-ong bayani sa pagkab-ot sa kahapsay ug kalinaw. Usa ka K-9 expert si Sgt. Zaina Caye Daug Creamer sukad sa iyang pagsugod sa militar sa Amerika niadtong 2004. Makaduha siyang nadestino sa Iraq sa wa’ pa gipada’ sa Afghanistan. Apan niadtong Enero 12 karong tuiga, napatay siya samtang nagsuhid sa mga lugar nga nabiktima sa pagpamomba. Ang iyang iro nga si Jofa, milagrong naluwas sa maong pagpangatake.

Niabot sa Siquijor ang kadagkuan sa Amerika aron sa pagtambong sa lubong sa napatay nga sundawo. Mismong ang ikaduhang tawo sa US Embassy dinhi sa nasud, Leslie Bassett ang niduaw sa dapit aron sa paglubong sa napatay nga sundawo. Niabot ‘sab sa lalawigan ang mismong Assistant Chief of Staff sa Amerika, Major General John MacDonald aron sa pagtunol og pasidungog sa napatay nga sundawo. Kompleto sa honor guards ang lubong gikan sa balay paingon sa simbahan hangtud na sa sementeryo. Gihatagan ‘sab og full military honors ang dalaga nga sundawo.

Sa iyang pakig-hinabi nako, gibutyag ni Major Gen. MacDonald nga katungod ni bisan kinsa nga sundawo nga dili biyaan ang samaran, napatay nga kauban diha sa pang-gubatan. Himuon sa mga Amerikano ang tanan aron lang mabalik sa pamilya ang sundawo nga nabiktima sa giyera. Ang iyang gihimong paghatud kang Creamer dinhi sa nasud, maoy ikaduhang higayon nga pagduaw ni MacDonald sa Pilipinas. Kaniadto, naglubong ‘sab siya og laing sundawo nga nakalas sa giyera. Si MacDonald nga maoy pangu’ US base sa Korea, tuyong niduaw sa gamay nga isla sa Siquijor aron paghatag og dignidad sa napatay nga sundawo. Ingon niini ang matang sa paghatag og respeto ug katungod sa nakalas nga kauban.

Makapahugno paminawon nga ang maong matang sa pag-tratar, wa’ mabati dinhi sa nasud. Dakong buhi pa gani ang mga sundawo ug ana-a pa gani sa pagpanggubatan, gikawatan na sa ilang katungod tungod kay gibulsa na ang salapi sa ilang mga opisyal. Ang nahitabo karon sa senado nga pag-imbestigar, usa lang ka lakang sa pagpangita sa tawhanong katungod. Ang pagsilot sa mga sad-an, maoy mohingpit sa tawhanong katungod sa mga uyamot nga militar.

* * *

Email: [email protected] or [email protected]