EDITORYAL - Ang presyo sa asayte

Samtang ang mga tilimad-on nagbutyag sa mahayag nga dagan sa ekonomiya sa nasud ning tuiga, ang panglantaw nga mosaka usab ang presyo sa mga produkto sa petrolyo sa merkado sa tibuok kalibotan usahay makapabalaka sa kadaghanan.

Kini dihang ang mga oil exporter, sama sa OPEC ug uban pang kompaniyang Amerikanhon naningkamot sa pagpugong sa ilang mga baligyang lana sa gawas aron nga pabul-ogon ang sulog sa dakong panginahanglan sa mga motorista niini nga maoy silbing gatilyo aron mahimong hapin nila sa pagpasaka sa presyo sa maong produkto.

Sa pagkakaron ang labing barato nga presyo sa produkto sa asayte sa merkado sa tibuok kalibotan nga maoy gibasehan usab sa presyo niini dinhi sa atong nasud mao ang tag 96 ka dolyar matag barel, apan gihugonhogonan kining pasakaon ngadto sa 100 ka dolyar matag barel ning tuiga 2011 ug 120 ka dolyar matag barel sa tuig 2012.

Ang epekto niining presyoha karon dinhi sa ato mao nga tag P50 kapin ang matag litro sa gasoline ug himabaw usab nga P50 matag litro sa krudo ug sa giplanong pamresyo niini ning tuiga, hayan nga mohimabaw na usab sa tag P60 matag litro sa gasoline ug mo-P50 kapin ang krudo.

Kining mga butanga maoy mahimong gatilyo aron mosaka usab ang presyo sa mga nag-unang palitonon dinhi sa nasud nga maoy angayang pangandaman sa mga employer kansang suholanan sa ilang mga trabahante anaa sa ilang mga kamot.

Kay kun mapakyas ang mga tagdumala sa trabahoan ug dili mangandam sa mga panukdanan nga angay nilang ipatuman  alang sa tukmang gidak-on sa iduyog nilang gidak-on sa suholan nga ilang ihatag sa mga mamumuo mahimo na usab kining hinungdan sa kagubot unya sa mga trabahante.

Anhi na usab magsugod ang mga rali, protesta ug welga sa mga trabahante batok sa ilang mga amo nga dili angayang mahitabo kun mapangandaman sa mga employer ang maong scenario.

Apan labaw sa tanan ang gobyerno pinaagi sa iyang Department of Labor and Employment nga maoy piniyalan sa pagtan-aw sa panuweldo sa mga mamumuong pribado, angayan usab nga maniid pag-ayo sa taliabot nga krisis sa pamresyo sa mga produkto sa petrolyo.

Maoy hinungdan nga gipasiuna kining maong kasayoran dinhi sa atong editorial buwahan to wala nay igong pasikaranan ang mga employer aron balibaran nila ang unsa mang yangungo unya bahin sa umento sa suholan sa ilang mga empleyado. Di ba?