Executive check-up: Sa babae

MEDYO kakaiba ang sakit ng babae kumpara sa lalaki. Kung ikaw ay edad 40 pataas, kailangan mo ng check-up. Kung may lahi ka ng sakit sa puso, diabetes o kanser, magpa-check up din. Heto ang mga payo ko:

• Bantayan ang Suso – Ayon sa American Cancer Society, lahat ng mga babae ay kailangan mag-examine ng kanilang suso sa edad 20 pataas. Kapag 35 ka na, magpa-mammogram o ultrasound ng suso bawat 2 taon.

• Magpatingin sa OB-gynecologist – Sa mga may asawa o nagtatalik na, kailangan mag-pa-Pap’s smear test at magpa-examine ng puwerta (pelvic exam) sa iyong OB-gyne. Binabantayan ng doktor ang kanser sa matres at impeksyon sa puwerta.

•  Magpa-blood test bawat taon – Heto ang mga tests na dapat gawin. Complete blood count (para malaman ang dami ng dugo), creatinine (para sa kidneys), uric acid     (para sa arthritis), cholesterol (para sa puso), fasting blood sugar (para sa diabetes), at SGPT (para sa atay).

• Urinalysis – Para masuri kung may impeksyon sa ihi.

• Chest X-ray - Para makita ang baga at puso.

•  Ihinto ang paninigarilyo – May 20% ng kababai-han ang naninigarilyo. Ang sigarilyo ay nagdudulot ng kanser sa bibig, lalamunan, baga at bituka. Ihinto ito.

• Limitahan ang pag-inom ng alak – Mas masama ang alak sa babae kaysa sa lalaki. Ito’y dahil mas nasi-sira ang atay at utak ng mga babae. Huwag makipagsa­bayan ng inom sa mga lalaki.

• Huwag magpataba – Ayon sa pagsusuri, may 40% na kababaihan ang lampas sa timbang. Magbawas sa kinakain at mag-ehersisyo.

• Alamin ang BP –Ang normal na blood pressure ay 120 over 80. Kapag lumampas ka sa 140 over 90, ang ibig sabihin ay may alta­presyon ka na. Magpatingin sa doktor.

• Magpabakuna – Para sa edad 50 pataas, kaila­ngan mo magpabakuna la­ban       sa Pulmonya at Trang­kaso. Ang tawag dito ay pneumonia vaccine at flu vaccine.

• Uminom ng Calcium ta­b­­lets – Pagkatapos ng meno­pause (mga edad 50), kaila­ngan ng mga kababa­ihan na uminom ng calcium tablets. Osteoporosis (ma­rupok na buto) ang pangka­raniwang sakit ng mga babae. Ang calcium ay pam­palakas ng   buto. Kaya habang bata pa, ma­ganda rin na uminom ng gatas, tulad ng skim milk, para tumibay ang buto.

Kakaiba ang panga­nga­ilan ng babae kumpara sa lalaki. Alamin ang sa­riling katawan at maging maru­nong sa iyong kalusu­gan. Magpa-check up!