Si Ka Andres ug ang bag-ong panahon

Kagahapon usa ka fiesta opisyal agi og paghandom sa ika-145 ka tuig nga adlaw’ng natawhan ni Andres Bonifacio sa milabay’ng Nobiyembre 30 ning tuiga. Sa tuig nga tanan atong gihandom si Andres Bonifacio sama sa atong paghandom sa uban pang national hero. Apan nasilsil na ba sa atong alimpatakan ug nasulod na ba sa atong kasing-kasing ang ilang nahimo alang sa kaayohan sa atong nasud? Kinasing-kasing ba ugod ang atong paghandom ni Andres Bonifacio ug sa uban natong hero o ba kaha compliance na lamang kini agi og respeto sa ilang mga natampo sa atong kagawasan gikan sa mga kamot sa mga langyaw? Ikaw, si kinsa ba si Andres Bonifacio sa imong kasingkasing? Nakaila pa kaha ka niya o nalimot ka na?

Si Andres Bonifacio natawo sa Manila kaniadtong Nobiyembre 30, 1863 ug anak sa magtiayong Catalina de Castro ug Santiago Bonifacio. Dihang namatay ang iyang mga ginikanan kaniadtong 1870’s o kaniadtong nagpangidaron pa lamang siya og 14 miundang siya sa pagtungha aron sa pagsuporta sa iyang lima ka mga igsoon. Sa tunga-tungang bahin sa 1880’s miturok sa iyang kasingkasing ang nasyonalismo ug sa dihang gitukod ni Jose Rizal ang La Liga Filipina kaniadtong 1892, usa siya sa mga unang sakop niini.

Human dakpa sa mga Katsila si Rizal nianang pagka Hulyo 1892, si Bonifacio midesider sa pagdeklarar og revolution busa nianang pagka- gabii sa petsa 7 iyang gitukod ang Katipunan, usa ka sekretong kahugpongan kauban sila si Valentine Diaz, Deodato Arellano, Teodoro Plata ug Ladislao Diwa sa dalan Azcarraga nga karon Claro M. Recto na duol sa dalan Cadelario nga karon dalan Elcano na.

Human patya si Jose Rizal kaniadtong 1896 giproklamar ni Andres Bonifacio ang kagawasan sa katawhang Pilipinhon nianang pagka- Agosto 23 pinaagi sa pag gisi sa ilang mga Cedula, mao kini ang gitawag nga Cry of Pugad Lawin sa Kalookan.

Sa iyang pagka-epektibo nga organizer, subo nga palandungon nga wa kaniya ang pagka-epektibong manggugubat hinungdan nga sa iyang mga gipangulohan nga gubat kanunay siyang pildi hinungdan nga nakomparar ang iyang agi sa pagpakiggubat sa agi sa usa ka magtutudlo nga si Emilio Aguinaldo kinsa kanunay nga nagmalampuson sa iyang mga pagpakiggubat sa mga kaaway. Si Andres Bonifacio di pod tang-an nga politiko mao nga sa dihang gihagit ang iyang pagka-supremo sa katipunan misugot siya nga adto ipahigayon ang piniliay sa Cavite nga balwarte ni Aguinaldo hinungdan nga gilupig sa gidaghanon ang iyang mga dumadapig sa naghoot nga Caviteno. Tungod sa kadaghan sa mga Caviteno nga mitambong sa piniliay, napili gyud si Emilio Aguinaldo bisan og wa kini diha sa piniliay. Kung tang-an pa unta nga politiko si Bonifacio labing seguro didto unta niya ipahigayon ang piniliay sa Manila nga iyang balwarte o ba kaha sa usa ka neutral nga dapit. Kay wa modawat sa resulta sa piniliay, gipapatay si Andres Bonifacio sa Special Military tribunal kaniadtong Mayo 10, 1897 didto sa bukid sa Hulog, Maragondon, Cavite tungod sa pasangil nga pagbudhi. Gisuwayan unta sa pagpaubos ni Emilio Aguinaldo ang sentencia nga gipakanaug sa military tribunal apan napugos kini sa pagbakwi tungod sa pressure sa mga heneral.

Gipasanginlan man siya nga traydor sa kagamhanan ni Emilio Aguinaldo tungod sa wa pagdawat sa resulta sa ilang piniliay apan dili ikalimod nga dako og natampo si Ka Andres sa nakab-ot tang kagawasan gikan sa kamot sa mga langyaw.

Ning bag-ong panahon buhi pa ba kanimo ang natampo ni Ka Andres sa atong kagawasan gikan sa mga langyaw? Ning bag-ong panahon unsa kahay imong matampo aron makalingkawas ta sa gapos sa kalisod, pagpanaugdaog, inhustisya, pangorakot ug pagpanamastamas sa tawhanong katungod nga maoy nagbugkos karon sa nasud?