Aircon tax napud!

May nahunahunaan na usab si Mayor Tomas Osmeña pagpadako sa pundo sa kagamhanan sa dakbayan. Plano niyang papaninglan og buhis kadtong mga establisamento nga naggamitan og air-condition.

Modako gyud ang kitaon sa dakbayan kun ihinayon kining laraw ni Tomas. Pagkadaghang mga establisamento ug kabalayan dinhi sa dakbayan nga naggamitan og aircon.

Usa ka anti-investment ang maong laraw ni Tomas. Mao nga nagduda ko nga supakon kini sa mga negosyante tungod kay dugang palas-onon nila kini nga bayranan sa buhis sa matag tuig.

Usa usab ka anti-consumer ang pagpaningil og buhis gikan sa paggamit og aircon. Naandan na sa atong hurisdiksiyon nga kun may ipaningil nga buhis ang kagamhanan, adto kini ihapak sa pagpaningil sa mga kunsomedor.

Sa ato pa, dili ang negosyante ang magbaguod kun dili ang katawhang Sugboanon lang gihapon.

Busa, maayong hunahunaon una sa mayor una kini mamugos pagpatuman sa iyang laraw. Nagduda hinuon ko nga dili iyang orihinal nga ideya ang pagsingil og buhis gikan sa aircon. Iya tingale kana nianang mga think-tank nga mga cum laude nga gi-hire sa dakbayan aron mapalambo ang tanang aspeto sa burukrasya sa Cebu City Hall.

* * *

SULBAD. Samtang may laraw nga mohapak og laing palas-onong bayranan sa buhis ngadto sa mga tawo, maayong tutokan una sa mayor kanang walay pag-undang nga anomaliya diha sa Cebu City Hall.

Kanunay'ng nabaniog sa mga balita kanang Business Permit Section sa City Treasurer's Office nga adunay mga empleyado diha mismo sa maong buhatan nga nag-fixer, mo-isyu og mga pekeng permit ngadto sa mga negosyante.

Kadtong negosyante nga taga barangay Suba nga nanugo og empleyado sa Protocol's Office maoy usa sa mga kaso nga angayang hatagan og sulbad sa kagamhanan sa siyudad.

Pipila lang sa nabiktima ang usa ka security agency ug kadtong negosyante sa Suba. Apan nagtuo ko nga aduna pa gyuy daghang mga establisamento nga nabiktima sa mga walay batasan nga mga kawani diha sa city hall ug wala lang magdaghan og langas tungod kay wala masayod nga peke diay ang na-isyu nga permit o mahadlok nga magukdan ug tinud-on sa kagamhanan.

Pero ang atong punto mao nga kanus-a pa man maundang kanang anomaliya diha sa balay-lungsod, ilabi na diha sa City Treasurer's Office?

Maayo kaayo kitang maghunahuna og laing klase sa buhis, unya kanang mga tawong tahasan pagkolekta dili gani kasaligan?

Aber, tan-awa kuno ni, Mayor Tom. Ayaw una nang imong aircon tax kay basin hinuon og mo-alsa batok nimo ang mga negosyante sa dakbayan.

* * *

AWAY. Magsugod na pud kining panagbangi tali sa National Bureau of Investigation (NBI-7) ug Philippine National Police.

Ang NBI mosusi na sa kontrobersiyal nga extra-judicial killing sa dakbayan - kanang gitawag nato og vigilante killing.

Ang kapolisan kanunay'ng mapasanginlan nga adunay nasayran nianang sunod-sunod nga pagpamatay tungod kay sa mga kasong pagpatay nga naglambigit og ex-convict ug may mga rekord na sa pagka-priso, wala gyuy mamumuno nga nailhan, nadakpan, nabilanggo ug nataral sa hukmanan.

Kun ang NBI-7 na maoy mosusi, daghan kaayo sila og stratehiya pagkuhag profile sa kriminal pinaagi sa mga butang o sirkumstansiya nga makuha sa lawas sa gipatay, sa paagi sa pagpatay, sa palibot ug sa kasaysayan sa gipatay.

Mga teknik kini nga may kahibalo ang kapolisan apan daw wala gamita pag-imbestigar nianang vigilante killing.

Tingale, kun kasugdan sa NBI-7 ang pag-intra sa pakisusi sa mga pagpamatay nga gipasangil sa vigilantes, ma-uwawan ang kapolisan. Motumaw unya ang pangutana, nganong mahimo man sa NBI, apan dili mahimo sa mga polis?

Pero, alang sa hustisya nianang gipamatay nga wala i-agi sa legal nga proseso, maayo usab nga mo-intra ang NBI.

Niana, basin masayod kita nga nagpalingoglingog lang ang kapolisan kay may mando sa labaw.