Buhis sa yuta pausbawan

Daghan ang gikulbaan pagkasayod nga giabswelto sa Court of Appeals si Pork Barrel scam mastermind Janet Lim Napoles.

Tiaw mo, siya si Napoles ang giingon nga dako kaayo'g papel sa pagbulsa sa binilyon ka pesos nga Pork Barrel gikan sa Priority Development Assistance Fund (PDAF) sa mga kongresista ug senador.

Tungod niini, si Napoles ug ang maong mga kongresista ug senador nag-atubang na og kaso nga plunder sa Sandiganbayan. Gani, ang ubang senador anaa pa man karon natanggong sa bilanggoan.

Ayaw mo kabalaka tungod kay ang kaso nga giabswelto si Napoles mao ra ang serious illegal detention nga gipasaka ni Benhur Luy, ang whistleblower nga mao'y nagbutyag sa pagpanguwarta nila ni Napoles ug pipila ka magbabalaod.

Matud ni Cebu City Vice Mayor Edgardo Labella nga wala'y labot ang publiko sa maong kaso kay maisip ra kini nga private case nila ni Napoles ug Benhur Luy. Ang angay'ng bantayan sa katawhan mao ang kaso nga plunder.

Sa ato pa, bisan og naabswelto si Napoles sa kaso nga serious illegal detention kay matud pa gitanggong niya ang pag-umangkon nga si Luy, dili gihapon makagawas sa bilanggoan si Napoles.        

***

Gibalik-balik na pagpasabot sa kadagkoan sa Bureau of Local Government-Finance nga ang buhis mao'y giisip nga "lifeblood" sa kagamhanan, sama sa lalawigan, siyudad, ug kalungsoran.

Pinaagi sa buhis, ang usa ka Local Government Unit makatigum og kuwarta nga magamit sa pagmugna og mga proyekto ug ubang gastohanan nga ang katawhan makabenepisyo.

Sa mga mauswagong dapit, sama sa Dakbayan sa Sugbo, binilyon ka pesos ang kantidad nga makolekta gikan sa mga buhis kun ang nagdumala sa siyudad aktibo lang g'yud nga mohimo sa ilang gimbuhaton.

Gilatid sa Republic Act 7160, kon Local Government Code, nga ang tax rate sa mga real properties, sama sa kayutaan, mga building ug makinarya, angay'ng himoan og kausaban sa matag tulo ka tuig.

Apan tungod kay ang mga opisyal sa Dakbayan sa Sugbo, ug bisan na tingali sa ubang mga lalawigan, siyudad ug kalungsoran, wala man motuman sa balaod, wala makolekta ang tukma nga buhis ug wala matagamtami sa katawhan ang kalamboan.

Masabtan kaayo ngano nga ang atong mga magbabalaod, sama sa mga konsehal, mahadlok nga mosugyot og kausaban sa tax rates aron mapatas-an kini base sa gitugot sa balaod.

Kini tungod sa kahakog nila sa gahum kay kadtong mga konsehal nga moduso og sugyot alang sa pagpausbaw sa tax rates sa mga real properties, sigurado man nga dili makalimtan sa mga tag-iya og kabtangan nga maigo sa ilang gihimo.

Ang ilang tinguha nga magpadayon paghupot sa katungdanan sa kagamhanan mao'y rason nga wala'y mga konsehal nga may kaisog sa pagsugyot og "revision" sa tax rates nga mao'y gimando sa balaod sa matag tulo ka tuig.

Kun gituman pa unta ang maong balaod dinhi sa dakbayan sa Sugbo, sigurado nga ang siyudad kuwartahan kaayo tungod kay mousbaw man ang kantidad nga makolekta gikan sa mga tag-iya og real properties units, sama sa kayutaan, building ug mga makinarya.

Unsaon, ang kahadlok nga mapilde sa piniliay mao'y nakapatalawan kanila.

[email protected].