Cartel sa taxi

Nitiyabaw ang taxi drivers sa Sugbo sa pahibawo ni Kongresista Manny Iway sa Negros Oriental nga ang plitehan sa taxi maoy unang paus-osan sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board karong buwana.

Matod nila nga di makiangayon nga laslasan ang plitehan kay:

• Lahi sa krudo ug kerosene, nagpabiling taas ang presyo sa gasolina nga mao nay kasagarang gigamit sa mga taxi human sila nibiya sa Auto-LPG;

• Dungan sa pagtidlom sa presyo sa lana, nipahimus ang hapit tanang taxi operators sa pagpasaka sa abangan sa ilang units; ug

• Samtang daghang pasahero sa Pasko ug Sinulog, magmingaw sila sugod sunod buwan gawas nga padayong matanggong sa mas huot nga trapiko.

* * *

Di ko ganahang makiglalis sa taxi drivers. Nakasabot ko sa kalisod sa ilang kahimtang. Sama namong mga pasahero, nakahibawo ko nga igo lang silang naningil unsa’y angay. Busa, inay mag-unay, mas maayong maghiusa ang mga drayber ug mga pasahero sa kumon nga kawsa.

Wa hinuoy sukaranan ang pagpanghimakak sa dakong pagtidlom sa presyo sa tanang produkto sa lana, apil na sa gasolina. Bisan sa pila ka higayon nga pag-usbaw sa presyo sa niaging tuig, nagkauyon ang mga eksperto sa lana nga sa kinatibuk-an nitibugsok ang presyo sa lana og dul-an na sa 70 percent sukad sa Hunyo sa 2014. Busa angay lang patilawon ang mga pasahero sa benepisyo sa mas baratong lana.

* * *

Lahi sa plitehan sa mga sakyanang pamasahero, wa magtagad ang gobiyerno pag-regulate sa abangan nga gipahamtang sa taxi operators. Maong mahimo rang mopasaka sa boundary ang operators kay bunyag sa ilang kamanghoran o kasal sa kamaguwangan.

Makabaraw unta sa patuyang sa operators ang kumpetinsiya. Kun paburutong abangan sa ilang sakyanan labaw sa ubang kompaniya, biyaan sa ilang taxi drivers ug mamalhin sa mga karibal. Nga lisod hinuong mahitabo kay nagkahugpong man ang taxi operators. Mora silang cartel nga kanunay’ng magkauyon unsaon pagtilok ang tanang makuhang ginansiya gikan sa ilang mga sakyanan.

* * *

Nahibiling panagang sa mga drayber mao ang pagdumili pag-drive. Kun suruyon ang mga garahe sa taxi operators malilian ang daghang taxi nga wa magdagan kay way drayber. Gibanabana sa usa ka gamay’ng operator nga labing menos 1,000 ka taxi units ang gitalikdan sa mga drayber tungod sa kagamay sa kita ug kadako sa abangan.

Taxi operators ra say nagbitik sa ilang kaugalingong liog. Tungod sa pagpalusot og kolorum nga mga taxi, ubang mga konsabo sa LTFRB nga nimaniobra sa mga dokumento ug nitugot sa pagkabit og hangtod tulo ka taxi units sa matag prangkisa, nagsangkiig sila og bayad sa inutang nga mga sakyanan nga wa magdagan. Abusadong operators ug kurakot nga mga opisyal sa gobiyerno ang angay’ng puntiryahon kun magkahiusa ang mga drayber ug pasahero.