Panudya sa bukidsa basura

Sitio Dumping Site, Inayawan, Cebu City — Kun nagkatag ug nangalisbo nang basura sa Sitio White Road, ginhawang daan sa di pa ka mosangko dinhi. Higanteng basura ug mas bantok nga baho ang nagpaabot nimo. Labihan kahabog sa nagtumpi nga basura nga matabonan ang imong makitang bahin sa kabukiran sa Pardo. Mouliot ang kalang-og bisan unsaon og ping-ot ang imong ilong.

Bugtong nimong dag-anan mao ang pagsagunson og singo. Hingpit nga laoman ang katakos sa ilong sa pagpapas sa baho. Di hinuon mawa ang baho. Kamao lang ang ilong nga moanad gilayon sa bisan unsang masimhotan. Imong mga mata mas dugay hinuong makadawat sa usa sa labing pinasagdan nga bahin sa dakbayan.

* * *

Gitarok sa tiilan sa bukid sa basura ang gamay nga karatula nga nagpasidaan ni bisan kinsang magtagad pagbasa nga gidili na ang paglabay sa basura dinhi. Gitaod ang karatula human gitak-opan ni Cebu City Mayor Mike Rama ang sanitary landfill dinhi napu ka buwan nang nilabay.

Matod sa mga molupyo wa maibani ang nagbuntaog nga basura. Sukwahi sa pasalig nga patagon nang lang-og nga bukid human sila palayasa gikan sa ilang mga pinuy-anan. Wa sila mamahawa. Labaw pang wa sab mokagiw ang mga basura. Ug sama sa uban niyang mga gisaaran ug gipasidan-an, nakumbinser ang mga molupyo nga nakalimtan na sab sila ni Rama.

* * *

Kasagaran sa basura nga nagtumpi dinhi ginama sa plastik. Maong wa gyod mapatag bisan sa nagpulipuli nang bunok sa uwan sa nangaging mga bagyo ug sa nagligiting nga kainit sa huwaw. Apan pino na lang nga mga piraso ang nahibilin, nga morag lisod nang halinon, mao nga pipila na lay nangukay. Bisan unsa kakugihan siyam-siyaman sila una mahurot og kuykoy ang bukid.

Matod sa mga molupyo tinuyo sa mga tagduma ang paghimong bukid sa basura. Kon motungtong ka sa kinapungkayan nga bahin, nga sayon rang himuon kay labihang bantoka sa mga sagbot ug busa di ka mabuwasot, may dakong haw-ang sa pikas nga bahin. Dali ra gyod untang patagon kining artipisyal nga bukid.

* * *

Naguba hinuong buldoser nga nadestino dinhi. Segun sa mga molupyo way nagtagad sa pag-ayo. Maong ang bukid nahimo na hinuong kabahin sa duwaanan sa labihang daghanang mga bata dinhi, labi na sa weekends ug sa mga adlaw nga way klase.

Naglaom ang mga molupyo na di lang tandugon kining higanteng bukid sa basura. May pagka hakog ang ilang hinungdan apan sayon nga masabtan. Sa nangaging mga higayon nga may nangahas pag-ukay sa bukid pinaagi sa buldoser, nanghasi ang makamatayng baho nga nitapot di lang sa ilang sinina kon dili hasta na sa ubang sapot sa ilang kabalayan, morang namugos pagpanudya, kon dunay wa pang kabantay, sa kaalaot sa ilang kahimtang.