Kang-a sa panrabaho

Kasagaran sa labing dagkong job fair, sama sa mga gipasiugdahan sa Cebu City government ug sa munisipyo sa Liloan, mas daghan ang itanyag nga bakanteng mga trabaho kay sa mga aplikante. Nga angay untang ikalipay. Kay mas dako ang kahigayonan nga pulos mapahiyumon ang mga aplikante nga mamauli sa ilang mga panimay.

Pait nga kamatuoran mao nga 10% ngadto sa 20% ra ang makatrabaho. Mas pait nga implikasyon mao nga ang dakong kang-a tali sa nakamaohan sa mga gradwado ug sa mga panginahanglan sa mga industriya pabilin nga wa matapaki. Unsa na may nahimo sa gobyerno ug sa pribadong sektor pagsulbad ning dugay na kaayong suliran?

***

Unang mga pagsuway pagsulbad sa “mismatch” tali sa skills sa mga gradwado ug sa aktuwal nga panginahanglan sa nagkalainlaing mga kompaniya gipasiugdahan sa pamunoan ni kanhi presidente Gloria Arroyo. Gitapok sa Department of Labor and Employment (Dole) ang Commission on Higher Education (Ched), Technical Education and Skills Development Authority (Tesda) ug pribado ug publikong mga kolehiyo ug unibersidad.

Apan kasaligang mga tinubdan nagbutyag nga wa magkasabot ang mga buhatan. Kay wa hatagi ni Arroyo ang mga nagpasiugda sa tigom og gahom sa pagpugos sa ubang mga buhatan pagtuman sa ilang kasabotan. Gani ang pasiunang mga tigom pa lang daan wa na tungaha sa mga representante sa Ched ug ubang mga ahensiya.

***

Hapit na mag-tulo ka tuig ang pamunoan ni Presidente Noynoy Aquino. Hinaot nga nakahunahuna na sila og mas epektibong mga paagi sa pagtapak sa higanteng kang-a. Hinaot nga ang Ched ug ubang mga buhatan nakaamgo na sa dako ug dinaliang panginahanglan sa pag-abot sa direksiyon sa mga eskuylahan ug sa mga bay patigayon.

Kinahanglan silang magdali. Kay ang epekto sa bisan unsang kausaban nga pasiugdahan di dayon mabatyagan. Daghang salamat sa katambok sa nagsapaw-sapaw nga burukrasya sa daghang mga buhatan sa gobyerno ug pribadong sektor nga nahilambigit.

***

Ang K-12 nga magdugang og duha ka tuig sa basic education sa mga tinun-an usa sa gisugyot nga sulbad. Mga gradwado sa high school gipasalig nga makahupot na sa mga katakos nga gikinahanglan sa mga industriya. Nakaangkon hinuon og black eye ang mga pasalig dihang nabisto nga bisan ang mayoriya sa mga gradwado sa Tesda, nga mas dali untang makausab sa ilang curriculum kay sa pribadong mga eskuylahan, naglisod sab pagsud og trabaho.

Mas maayo tingaling mohunong unang gobyerno pagtuo sa ilang kaugalingong propaganda. Dakong inhustisya ang kalangay sa pagsulbad ning problemaha. Di makiangayon nga ang mga ginikanan ug mga tinun-an padayong mag-usik sa ilang kuwarta ug panahon alang sa mga kurso nga di diay makahatag og panginabuhi human sa gradwasyon. Ang padayong paghikaw sa mga industriya sa labing takos nga mga mamumuo makapahinay sab sa paglambo sa nasudnong ekonomiya.

***

Email: [email protected].