Apil mo nga mabasol

Misantop sa akong kaisipan nga ang ubang biktima sa sunog mao ra usab ang mabasol sa nahitabo kanila.

 Abi ninyo og ngano? Wala sila magtagad ug gipasagdan ra nila ang mga binuang sa uban nilang silingan. Kon gireport pa nila kaaksyonan unta kini og makorehean.

 Sama pananglit kon ang ilang silingan mipalapad sa iyang balay o kaha naghimo’g tindahan diha na sa luna nga alang sa karsada ug usahay giapil pa pagsirado ang fire hydrant sama sa usa ka balay didto sa barangay Tejero.

 Laing sanglitanan mao ang pagpakahilom ra sa uban kon dunay ilang silingan nga mangawat og kuryente pinaagi sa pagamit lang og “clip” nga ikaw-it kini ngadto sa alambre sa poste panahon sa gabii ug tangtangon sa buntag.

 Unsaon, ang gihimo sa uban nga kon makita nila nga ang ilang silingan mipalapad sa ilang balay ug giapil na ang karsada gisunod man usab nila ang binuang. Kini maoy rason nga ang lapad nga karsada migamay ug lisud na kaagian sa mga trak sa bombero.

 Natural kon may sunog nga adto moulbo sa sudlonon nga bahin makadako g’yud ang kayo kay maglisod man ang mga firetrucks sa pag-agi sa karsada. Kinsa may mabasol?

 Kon ang fire hydrant apilon pagkoral sa balay kay hakog sa lugar ang tag-iya, unsaon man pagkuha og tubig sa mga bombero kon may sunog?

 Pananglit ang sunog gihimo sa tawo nga nalisoan sa maayong pangisip mahimo unta kini nga mapugngan kon gitagad pa sa mga lumolupyo ang problema. Gipasagdan ra man ninyo mao nga nagmugna kini’g sunog.

* * *

 Apan diay usa ka punto nga angay’ng aksyonan sa mga tag-iya og karaan nga balay aron nga maminus-minosan ang sunog.

 Ang mga karaan nga balay gigamitan ra kaniadto og gagmay nga alambre para sa kuryente kay kaniadto minus ra man og appliances ang kabalayan. Apan karon pwerteng daghana na man nga appliances nga gigamit.

 Daghan ang wala makasabot kon unsay epekto kon daghan ang appliances nga gamiton unya gagmay ang alambre nga gisubayan sa kuryente. Kon ingon niini ang sitwasyon, moinit ang alambre ug malanay ang guma nga nagputos sa alambre.

 Kon duplex wire gani ang gigamit dali ra kaayo ang sunog kay magtapot na man ang duha ka “positive” ug “negative” nga mga alambre. Kun kini mahitabo pagngon dayon ang plangka aron maputol ang suplay sa kuryente.

 Mentras wala pa kini mahitabo, mas labing maayo nga pangilisan ninyo daan ang mga alambre sa inyong electrical connections sa mga karaan nga balay.

 Ang tukma gud No. 8 ang alambre nga gamiton gikan sa poste ngadto sa electric meter ug No. 10 nga “solid wire” ang gamiton diha sa interior connections, ilabi na kon para sa outlets.

 Kon para lang sa usa ka suga nga gagmay og watts mahimo ra ang mga gagmay’ng alambre. Apan kon dili kamo maantigo, pagkuha g’yud og electrician o mga tawo nga may kasinatian sa maong gimbuhaton.

* * *

 Makalagot g’yud tinuod kon makakita ka og mga sakyanan kang kansang mga drayber abusado kaayo nga mopadagan nga mora’g sila na lang ang hari sa karsada. Sagad nimo kini makita diha sa mga national highway.

 Kagahapon, ang usa sa akong informers nga si Press Canceran sa Naga mireport nga nakita niya ang usa ka Sunrays bus nga ang drayber mipadagan nga daw wala makakita’g laing sakyanan sa karsada.

 Ang konduktor sa maong bus nagsige og huyop sa iyang whistle kay nag-abiso sa mga drayber sa tricycle ug mga motor nga mopadaplin kay aron dili madam-agan. Kining maong talan-awon maoy sagad makita diha sa mga national highway.

 Sama kini sa personal ko nga kasinatian kaniadto nga samtang nag-drive ko sa akong sakyanan paingon dinhi sa dakbayan ug samtang nagsingabot ko sa taytayan didto sa Catmon gisugat ko og bus nga nakiglumbaanay sa laing bus.

 Kon wala pa ko mopadaplin og maayo nga hapit na ko matagak sa kanal, dam-agan ko sa maong bus nga mikawat na sa akong agianan og mi-overtake diha pa g’yud sa “two-way” nga taytayan.

 Kining maong mga talan-awon nga naglambigit sa mga abusado nga drayber maoy nakaaghat nako nga mosulod isip deputized agent sa Land Transportation Office (LTO) aron katudloan og leksyon kadtong mga abusado.

Ang sitwasyon diha sa mga national highway mao nga kon dili ka mopadaplin mamatay ka tungod kay sugaton ka man sa mga drayber sa bus ug ubang dagkong matang sa sakyanan.