Suwat ni Ninoy

Akong pinanggang anak:

Kon makaduaw ka sa daghang mga nasud, nakaseguro kong makasaksi ka’g away sa toro: Ang matador mosungog sa toro hangtod nga masuko. Dayon moabot ang yugto nga ang toro, nga nabuang, nagkadugo ug naputos na sa mga pana, makabatyag nga ang iyang kataposan niabot na, mohunong paglangas ug moatubang sa tawong nagda sa puwang panapton ug espada. Ang mga Katsila nitawag ini og “yugto sa kamatuoran.”

Karong hapon, niabot ang akong kaugalingong yugto sa kamatuoran. Human sa tigom uban sa akong mga abogado, silang Senador Jovito Salonga ug Lorenzo Tañada, nakahukom ko sa di pag-apil sa husay sa Military Commission. Sa imong nahibaw-an, gikiha ko’g illegal possession of firearms, paglapas sa “Anti-Subversion Act” ug pagpatay.

Di ko representahan og abogado, way mosukitsukit sa mga saksi sa prosekusyon ug di ko manalipod sa akong kaugalingon. Nagpaabot kong mabilanggo sa tibuok kinabuhi, o patyon sa firing squad. Tungod sa akong hukom, sama rang gilawog ang akong kaugalingon sa baba sa kamatayon.

Anak, ang akong hukom iya sa konsiyensiya. Pagprotesta ni batok sa inhustisya nga gipahamtang batok sa atong katawhan. Mahimong taphaw ni alang sa kadaghanan, apan mao ni kataposan nakong lakang pagsukol sa diktadura.

Ikaw ray akong bugtong anak nga lalaki. Ikay nagda sa akong ngan ug sa ngan sa akong amahan. Wa koy bahanding ikabilin nimo. Nabaligya ang tanan natong kabtangan sa akong pag-apil sa politika isip oposisyon. Ang bugtong nakong ikabilin mao ang ngan nga imong gida. Gihimo nakong tanan pagpabilin sa akong ngan nga way buling. Hinaot nga sama ni kalimpiyo dihang ang akong amahan, ang imong apohan, nitunol ini nako.

Giawhag ko pagpakilimos og kaluoy gikan sa diktador. Mas maayo pang mamatay kong magbarug uban ang kadungganan, kay sa mabuhing magluhod sa kauwawan.

Imong apohan, si Heneral Servilliano Aquino, kaduha gisilotan og kamatayon sa mga Katsila ug mga Amerikanhon. Naluwas siya sa duha ka higayon. Ang imong apohan, akong amahan, gibilanggo sa mga Amerikanhon. Naabsuwelto siya. Ang atong katiguwangan nakigsawo sa kasakit ug kagul-anan sa atong katawhan dihang giulipon sila. Talagsaon ning kahigayonan alang nako pag-unong sa ginapos natong yutang natawhan.

Pasayloa ko sa pagsangon sa batan-on nimong abaga sa responsibilidad alang sa atong pamilya. Higugmaa ang imong inahan ug mga igsuon. Bantayi ang imong duha ka manghod. Silang Viel ug Krissy nagkinahanglan sa imong panalipod. Unongi ang imong inahan sama sa iyang pag-unong nako. Hinaot nga masunod nimo ang iyang talagsaong hilom nga kaisog.

Matngoni ang imong kadungganan ug sunda ang imong konsiyensiya. Way mas bantogang nasud kay sa atong yutang natawhan. Way mas bantogang katawhan kay sa atong kaliwat. Alagari sila uban ang tibuok nimong kasingkasing, kusog ug katakos. Anak, ang ugma naa sa imong mga kamot.

(Gidawat ni Sen. Noynoy Aquino ang hagit sa iyang amahang si Ninoy 36 ka tuig human sa suwat niadtong Agosto 25, 1973 sa Fort Bonifacio.)

* * *

Email:[email protected]