Paugat sa bukid

Gawas ni Betty Rivero, duna pay ubang mga magpapatigayon sa patag nga namalit sa katungod sa mga mag-uuma nga nagpuyo sa bukirang mga barangay sa dakbayan sa Sugbo nga naapil sa proklamasyon sa watershed niadtong 1992. Pulos sila nadani sa kabugnaw ug kalapyo sa lugar ug sa kabarato sa mga luna.

Sukwahi ni Rivero, wa hilabti sa pundok ni Heneral Tiburcio Fusilero ang ubang taga patag nga nanag-iya sa ubang mga luna sa watershed. Gitoohang nakatabang pagpanalipod nila ang kainila ug kagamhanan sa ilang mga ngan ug mga pamilya. Pipila sa mga nahisgutan mao ang mga Cuenco, Manguerra, Leyson, Salimbangon, Comilang ug uban pa.

* * *

Sama ni Rivero, pulos bakikaw ang ilang kahimtang karon. Gikuwestiyon ang ilang katungod sa pagpuyo ug pagtikad sa luna kay di man sila makapasar sa lagda sa proklamasyon nga ang makapabilin sa watershed mao rang mga nagpuyo sukad niadtong 1987, o lima ka tuig sa wa ipakanaog ni kanhi Pres. Corazon Aquino ang proklamasyon.

Matud ni Cebu City Assessor Eustaquio Cesa wa na sila moluwat og bag-ong tax declarations alang sa mga luna sa watershed human sa 1992. Sa ato pa, ang rehistradong mga tag-iya sa mga luna mao gihapon ang orihinal nga mga molupyo apan ang aktuwal nga nagpahimus sa kabtangan ug nagbayad sa buhis mao nang bag-ong mga tag-iya.

* * *

Sama ni Fusilero sa Kantipla, si Fr. Margarito Alingasa sa Cebu Uniting for Sustainable Water (CUSW) nipasangil nga kapila na nangahalin ang tax declarations sa hapit tanang luna sa Mananga watershed nga gitugyan sa Department of Environment and Natural Resources Office (DENR) ngadto nila. Kini tungod sa mga mangingilad ug mapahimuslanong mga negosyante nga nibukubuko sa kabos nga mga mag-uuma ug sa ilarunon nga taga patag. Si PENRO (provincial environment and natural resources officer) Richard Abella nideklarar nga way katungod silang Rivero ug kaubanan pagpuyo ug pagtikad sa watershed. Apan wa siyang kapasabot nganong wa silay nahimo pagpapahawa sa mga taga patag.

* * *

Apan salamat nilang Rivero ug kaubanan, nakaangkon og kaisog ang mga mag-uuma sa pagreklamo sa mga pagpanghasi nga ilang gipasangil batok sa mga sakop ni Fusilero. Alang nila mas maayo na lang silang Rivero ug kaubanan kay nibayad pa apan ang mga sakop ni Fusilero puwersa ug panghudlat ray puhonan sa pag-ilog sa ilang mga luna.

Samtang angay'ng badlungon ang pagpamaligya sa mga molupyo sa watershed sa ilang mga luna ngadto sa mga taga patag, angay sang susihon ang mga pagpanghasi nga ilang nahiagoman. Natuman ba gyong Fusilero ang iyang tahas pagpalambo ug pagpanalipod sa kalasangan sa Kantipla? O gihimo lang ni niyang puhonan pagkubit sa pork barrel sa mga politiko ug minilyon ka dolyar nga hinabang sa langyaw'ng kahugpongan?

* * *

Email:[email protected]