Ang kalubihan sa Sugbo

Kun ang tungatungang sidlakan adunay lana sa ilawom sa yuta. Ang Pilipinas adunay lana sa itaas. Kana mao ang atong lubi, gani usa sa atong pinaka importanteng produkto mao man ang kopras. Ang atong mga kopras atong ginabaligya sa ubang kanasuran.

Apan ikasubo ang atong kalubihan dinhi sa Sugbo nangapuo na. Sa among lungsod sa Cordova sa batan-on pa ko, daghan kaayong kalubihan. Mao nga uso kaayo sa una ang lamaw sa butong, tinunu-ang utan, tungod kadto kay daghan pa kaayong bunga sa lubi. Daghan usab sa taga Cordova, nabuhi ang ilang pamilya sa kinitaan sa tuba. Mao nga kun moadto ka sa merkado, sa mga tindahan adunay baligya nga tuba.

Kadto maoy sa kagahapon lang. Karon wala nay lamaw sa butong, tinunuan nga utan, wala na usay tuba. Aron makalamaw ka, makatuno, makainom ka mopalit ka sa tindahan, mag-antos ka sa kamahal kay kinompra naman gikan sa Bohol. Ngano man. Tungod kay ang kalubihan, nangasawot na, nasandaw ug nangapuo. Unsay hinungdan niini nga kahimtang. Kini tungod sa puso. Mao ni akong naobserbahan nga hinungdan, tungod kay ang ugbos man sa lubi ang himuon nga puso. Kadugayan nimong kuha og ugbos masawot ang lubi, dili na katubo. Dili sab kapamunga. Mao nay nahitabo sa among lungsod sa Cordova. Ang mga lubi nangasawot wala nay bunga. Ug segurado ko nga mao usab kanay kahimtang sa tibuok lalawigan sa Sugbo, kay bisan asa ta naa may puso. Busa dilikado nga mapuo ang lubi sa Sugbo.

Niadtong 1968 hangtud 1970, didto ko sa Iligan City nianang mga tuiga. Wala ko kakita og puso bisan asang karenderya. Nangutana ko sa tag-iya kun nganong wala’y puso. Dili  kuno mahimo magpuso. Nindot sa Lanao Del Norte diin nahisakop ang  Iligan City kay gipanalipdan ang lubi. Sa atong Sugbo ingon sa wala panalipdi ang lubi, aw dilikado kini nga mapuo.