Ang mga Koryano na karon ang labing dakong hugpong sa mga langyaw nga turista sa nasud. Base sa pagtuon, gikan tuig 2010, nigawas nga 25 porsiento sa mga langyaw nga turista sa nasud, mga Koryano. Naapsan pa nila ang mga Amerikano sa 19% ug sa mga Japanese. Sukad 1992, nikabat sa 26 mil ka mga Koryano ang miduaw sa nasud. Apan sa pag-abot sa 1997, nikabat na sa 180 mil ang mga miduaw nga Koryano. Ug sa pag-abot sa tuig 2003, nikabat na sa 303,867 ang mga Koryanong turista. Sa 2006 nikabat na sa 570 mil mga Koryano. Sa maong tuig, naapsan na sa mga Koryano ang gidaghanon sa mga Amerikanong turista sa nasud. Sa pag-abot sa 2008, 650mil na ka mga Koryano ang niabot sa nasud. Ug sa 2011, niabot ang Korean tourist sa 925,000 ug sa miaging tuig, giisip nga niabot na og usa ka milyon ka mga Koryano ang niduaw sa nasud.
Usa ka milyon ka mga Koryano—nagpasabot og dakong tabang sa atong ekonomiya ug dakong problema sa atong palibot. Di’ mahimong ipadaplin ang ilang kontribusyon sa ekonomiya labi pa kung tuhoan ang pangangkon sa mga ekonomista nga matag usa ka Koryano, mogasto og $1000 sa ilang pagduaw dinhi. Nagpasabot ni og $1billion nga kontribusyon sa atong ekonomiya. Sa mao nga paagi, dako og natabang ang mga Koryano sa pagpalig-on sa atong ekonomiya. Ang uban, nagpatukod na og restaurants, souvenir shops, convenient store, massage parlors ug uban pa. Dinhi sa Sugbo, Koryano ang nanag-iya sa KEPCO coal-fired power plant sa dakbayan sa Naga.
Apan uban sa pagsulbong sa populasyon sa mga Koryano, mao ang gibilin nga problema sa pipila kanila. Sa miaging Sabado sa gabii, nakit-ang patay ang usa ka Pinay nga si Whenvy Jean Noel, 21 anyos sa usa ka hotel sa dakbayan sa Lapu-lapu. Daghan og bun-og ang lawas sa biktima ug adunay marka sa pinaakan ang iyang dughan. Kauban niya sa higdaanan ug wa’ nay panimuot si Hyun Chul Hwang, 29 anyos ug usa ka Koryano. Kung ang inahan sa biktima ang pasultihon, gilugos ang iyang anak sa Koryano sa wa’ pa ni gipatay. Kini na ang labing sakit nga insidente nga nasugatan sa pamilya Noel—ang mawad-an og anak sa kamot sa usa ka langyaw. Nada’ pa sa tambalanan ang Koryano kinsa gituhoan nga naghikog pinaagi sa pagtumar og daghang tambal. Buot sa pamilya Noel nga mabuhi ang Koryano aron nga makatagamtam sa kabangis sa hustisya sa Pilipinas.
Apan unsang matang sa hustisya ang nagpaabot sa mga langyaw nga nia dinhi sa nasud? kung sila ang pasultihon, dali rang lutsan ang balaud sa nasud pinaagi sa pagkuha og maayong abogado ug paghimo sa tanan aron lang mogawas nga mananaog sa kaso. Usa ni ini, ang paghaylo sa pamilya nga i-atras ang sumbong. Karon, di’ na maihap ang mga kasong gikalambigitan sa mga Koryano, di’ lang sa Sugbo apan sa bisan asang bahin sa nasud tungod sa nagkadako nilang populasyon. Ang dakong alaot, mao ang mga Pinoy nga mao untay hawod sa nasud nga ilang giduaw. Karon, ang magkinto mao pa hinuon ang mga Pinoy inay sila nga maoy bisita sa nasud. Samtang nagkadaghan, nagsaka ‘sab ang reklamo batok sa mga Koryano. Ang mga taxi driver ang nag-unang moreklamo sa gawi sa pipila ka Koryano.
Apan bisan ang turismo nga maoy nahatagan og tabang tungod sa ilang presensya, nireklamo ‘sab sa batasan sa mga Koryano. Inay ang mga Korean tour guide ang makapahimu’s sa presensya sa mga bisitang langyaw, karon ang mga Koryano ra ‘sab ang mogiya sa isig ka Koryano. Di’ na unta igsapayan ning tanan kung tukmang presyo ang isingil ngadto sa ilang isig ka Koryano. Nigawas nga gipaburot ang presyo sa mga tour package nga gisingil sa mga Korean tour guide. Ang kakuwang sa mga Koryano sa pung nga English, maoy gipahimuslan karon sa mga Koryano ra ‘sab. Sa kauwahian, ang mga Pinoy ang mag-antos tungod kay makakaon na og tagam ang sapian nga turistang Koryano ug di’ na mobalik og duaw dinhi. Ang nagbiktima nila—Koryano ra ‘sab. Ingon ini ka lapad ang problema dungan sa paglapad sa ilang populasyon sa nasud. Ug hangtud nga di’ maaksyonan sa gobyerno, grabeng krimen pa unya ang ilang mahimo sa nasud nga ilang nahimong ikaduhang pinuy-anan.
Email: rico_lucena@abs-cbn.com or ricolucena@yahoo.com