CEBU, Philippines - Mingkurog ang katawhan sa tibuok nasud nga Pilipinhon sa dihang gipakanaog ni Pres. Ferdinand Edralin Marcos ang Proclamation 1081, nga nailhan nga Martial Law, kaniadtong Septiyembre 21, 1972. Tangkod nang 42 ka tuig karon. Niadtong adlawa, wala nay mabati nga sibya sa radyo ug telebisyon, wala’y mabasa nga mantalaan ug uban pang tinubdan sa kasayoran kay ang tanan gitak-opan kon gisirad-an ni Marcos, gawas lamang sa Radyo ng Bayan nga iya sa kagamhanan. Ang mga kaaway ni Marcos sa politika gisikop sa mga konstable ug gibalhog sa stockade. Usa na si Sen. Binegno-Servillano Aquino Jr., ang labing higpit ug dulot sa bukog nga kaaway ni Marcos, nakarsel usab sulod sa (7) ka tuig.
Sa Sugbo, ang kanunay’ng magmartsa sa kadalanan nga sila si Rep. Tony Cuenco, Rebomafil ‘Dodong’ Holganza, Nita Cortez Daluz ug uban pang dagkong lider sa oposisyon, gipangsikop ug gibalhog sa Camp Sotero Cabahug sa Gorordo, Avenue, Cebu City. Si Sen. Sergio Osmeña nga nakapanemaho nga ilusad ang Martial Law, nakaikyas gawas sa nasud uban sa lain pang Osmeña nga sila si Sen. Sonny Osmeña, Lito Osmeña ug Serge Osmeña, dili pa senador niadtong tungora.
Giproklamar ni Pres. Marcos ang Martial Law tungod kuno sa kaguliyang sa nasud: Way puas nga pagpamomba sa nagkalainlaing dapit sa Pilipinas nga giingong binuhatan sa mga rebeldeng NPA, demonstrasyon sa mga kapunongang sibiko, rally sa mga student activists kon tinun-ang tigbagulbol sa administrasyon ni Marcos sa nagkalainlaing tulonghaan sa Metro Manila.
Kini ug uban pa maoy gipasikaran ni Marcos sa pagpakanaog sa Martial Law.
Kadtong madulom nga katuigan sa Martial Law gipakaingon ko og wa nay kinutoban. Dili ka makasulti batok sa kagamhanan.
Ang imong baba daw gibaatan lakip na ang imong mga bukton ug tiil aron dili ka makabakyaw ug makalakang taliwala sa tumoy sa pusil sa mga PC (Philippine Constabulary) nga maoy hawod niadtong panahona. Gani, si Padre Rudy Romano gikidnap nga hangtod karon wa igkita, wa igdungog ug nagpabiling tulokibon sa hunahuna sa tawo nga nasayod sa iyang pagkahanaw.
Biktima sab ko sa Martial Law. Kahinumdoman nga usa ka gabii niana, samtang nagpasundayag mi og drama sa Datag, Maribago, Lapu-Lapu City, niadtong gabii sa Oktubre 11, 1973, usa ka tuig nga nakalabay human ilusad ang Balaud Militar, gipanakop ming mga dramaturgo lakip sa nagdapit namo nga si Maning Augusto ug gidala sa Camp Sotero Cabahug kay nakalapas mi sa curfew hour. Bisan pa sa among pangamuyo, ang mga PC wa manalinghog kanamo nga unta ligas lang og diyotay sa alas 12 sa tungang gabii ang pagkatapos sa pasundayag.
Pagkabuntag, usa ka PC miduol kanako, nagdala og gunting kay iyaha akong alotan sa buhok. Nagpakiluoy ko nga dili lang unta alotan sa buhok kay nakalinya na ang schedule ko sa pasundayag sa bulan sa Nobiyembre ingon man sa lima ka gabii nga pasundayag sa bulan sa Disyembre adto sa Lanao del Norte sa mga lungsod sa Baroy, Bacolod, Kulambongan, Maigo ug Tudela Mis. Occidental. Apan ang way puangod nga PC miwiris-wiris sa akong buhok taliwala sa akong pakiluoy.
Nakagawas mi sa kampo sa mga PC sa dihang nahiabot si Capt. Antonio Dadula. Suod diay’ng higala sa usa sa akong mga kauban. Iyang gipatawag ang duha ka PC nga nagdakop kanamo ug gibinaboy og kasaba nga dili man kami mga daotang tawo.
Gimandoan ni Capt. Dadula nga ma-release kami sa labing dali nga panahon. Tuod man, nianang alas-11 sa buntag nakapauli mi sa among lungsod sa Cordova.
Diktadorya mao ang uyok ug lintunganay’ng tuyo ug tumong ni Marcos sa pagpakanaog sa Martial Law aron siya maghari ug magmando sa tibuok niyang kinabuhi. Apan ang mga malupigon dili dumalayon. Kini ang kamatuoran. (BANAT NEWS)