Naka-gradwar ko sa high school ug kolehiyo nga wa maka-martsa bisan kausa. Exempted ko sa Citizen Army Training (CAT) sa high school ug sa Reserve Officers Training Corps (ROTC) sa kolehiyo. Di kong kahinumdom unsay among gihimo sa scouting.
Akong kasinatian mopasidaan nga di makatabang sa nasud ang paghimong compulsory sa military training sa mga estudyante: Kay mahimo rang lutsan sa mga estudyante nga may koneksiyon; mahimo sang abusohan ug panguwartahon sa mapahimuslanon nga mga opisyal sa militar ug mga eskuylahan; ug, labaw sa tanan, taphaw ang kalidad sa pagbansay-bansay.
* * *
Nihangyo ko sa commandant sa CAT sa Talisay Malayan Academy (TMA) nga hatagan og laing gimbuhaton kay di kong kalahutay og martsa taliwa sa kainit sa adlaw. Gipangutana ko niya unsay talento nga ikatanyag. Ako siyang gipasaligan nga kamao kong mo-drowing.
Dihang nakakita og sampol sa akong mga drowing, nisugot siya nga wa koy apil sa formation sa plaza sa Archdiocesan Shrine ni Sta. Teresa de Avila sa Poblacion, pila ka metro gikan sa TMA. Iya kong gitudlong draftsman, tigpintal sa mga ngan sa mga opisyal sa CAT office.
* * *
Sa ROTC sa University of San Jose-Recoletos, gipahibawo ko sa akong classmates nga kinahanglang mobayad aron ma-exempt sa martsa. Nikuyog ko sa grupo sa mga estudyante nga nangadto sa pinuy-anan sa usa ka opisyal sa militar nga tigdawat sa bayad.
Pagkahibawo sa presyo, nisibog ko ug nisuway sa laing ruta. Nangayo ko og medical certificate gikan sa among paryenteng doktor pagmatuod nga di ko physically fit nga magbuwad tibuok adlaw sa hawan sa Kampo Lapu-Lapu. Maong nahimo kong sakop sa medical company.
* * *
Tigtabang mi sa mga kadete nga nakuyapan. Gipakaingon sa uban nga hayahay ang trabaho. Pero nagkarakara mi sa kadaghan sa mga nangalup-og. Namarug hinuon dayon pag-abot sa landong.
Gipabaligya sab mi og siopao nga puwerteng gahia ug puwerteng mahala ngadto sa mga kadete. Kon magdaot ang panahon, gipatambong mi sa lectures sa bleachers. Di aron maminaw kon dili aron mag-ipis sa ginalon nga bahalina nga gipayuhot sa mga opisyal sa militar ug gipabayran ug gipainom sa mga kadete. Gihimo sab diay kong editor sa publikasyon nga gipabayrang daan sa mga kadete pero wa kagawas.