Ang kakuwang sa mga detalye sa dakong utang nga nakuha ni Presidente Rodrigo Duterte gikan sa China human sa gipasigarbo pag-ayo niya nga pakigsuod ni Presidente Xi Jinping nakapatumaw sa lapad nga kabalaka nga maggapos ang mga Pilipinhon sa magbuntaog nga bayranan nga di mahimong ma-impas sa way pagtahan sa kabahin sa atong nasudnong teritoryo ug sa pagsakripisyo sa atong ekonomikanhon nga mga lagda.
Ang Forbes Magazine nipasidaan nga ang utang sa Pilipinas mahimong moburot ngadto sa $452 bilyones, o kapin sa 23 trilyones pesos, pinasikad sa pagsalig nga magmilagro ang China nga magmanggihatagon pag-ayo ug mopahamtang lang sa labing ubos nga 10 porsiento nga interes.
* * *
Gipasikad ang banabana sa Forbes sa pahibawo ni Budget Secretary Benjamin Diokno nga mogasto si Presidente Duterte og $167 bilyones, o dul-an sa siyam ka trilyon ka pesos, sa pagtukod sa higanteng mga proyekto ubos sa iyang “Build! Build! Build!” nga programa sa mosunod nga lima ka tuig.
Di hinuon madasigon ang mga timaan nga nakita sa mga negosyante sa unang siyam ka buwan karong tuiga. Labihang luyaha sa pamunoang Duterte sa pagpatuman sa mga proyekto nga ang kalangay mahimong molabaw pa sa ilang gipulihan nga pamunoan ni kanhi Presidente Noynoy Aquino nga gisaway pag-ayo tungod sa kapakyas paggasto sa dakong bahin sa kinatibuk-an sa tinuig nga budget.
* * *
Sibawn’g giawhag si Presidene Duterte pagbutyag unsa kadako ang utang sa China aron nga ang Kongreso, kansang mayoriya iyang mga alyado, makasubli sa kamakiangayon sa mga kundisyon. Di lang tungod sa kabalaka nga mahimong bugtian sa pagtahan sa Spratlys ug pagbaratilyo sa atong export sa China. Kon dili aron mahibaw-an unsa kadako ang paninglon nga interes.
Nipasidaan ang mga eksperto nga mahisama ang Pilipinas sa ubang naapiki sa ilang utang sa China: Ang Mongolia ug Venezuela.
* * *
Napugos ang Mongolia pagbaligya sa ilang uling sa China sa 11 porsiento ra sa kalibotanong presyo aron maka-utang og ikabayad sa karaan nilang mga utang.
Wa sang kabayad ang Venezuela sa China tungod sa pag-barato sa lana. Nibalibad ang China paghatag og dugang pahuwam. Nidangop sa laing bag-ong higala ni Duterte, ang Russia. Nga nagpautang tuod apan ubos sa mas makadaot nga mga kundisyon.