Ambot tungod ba kaha sa Santos nga Misa nga iyang natambongan atol sa Kalag-Kalag, usa ka higala nihatag nako og kopya sa wali ni Arsobispo Socrates Villegas, ang presidente sa Catholic Bishops Conference of the Philippines nga nangiliyupo sa iyang kaubanang pari sa paghunong na pagpangabuso sa mga parokyano pinaagi sa ilang wali.
Nakugang ko pagkahibawo nga ang wali wa luwati sa niaging mga adlaw sa mga Santos ug mga minatay kon dili sa niagi pang Semana Santa. Labing nakadapit sa akong pagtagad ang kaligdong ug kaisog sa awhag ni Villegas sa mga pari sa pagtuon, pag-andam, pagpangaliya ug paghimo sa wali nga makadangilag sa mga kasingkasing sa pagtuo.
***
Wa mag-inusara si Villegas sa pagsumpay sa pagpanamastamas sa kababayen-an ug kabataan, paghubug-hubog, pagsugal ug pagpangurakot sa pipila ka pari sa matag Dominggo nga pag-abuso sa manimbahay nga mapugos pagpaminaw sa taas, nagtuyuk-tuyok, nagbalikbalik, makapaduka, nagkayamukat, wa maandam, gilamu-lamo nga mga wali.
Bisan si Pope Francis sa makadaghang higayon nitataw sa talagsaong importansiya sa wali. Matod niya ang wali di kalingawan, apan angayng mohatag og kinabuhi ug kahulogan sa misa. Nipasabot siya nga ang wali kinahanglang mubo ug molikay nga mamahimong diskurso. Nipuno ang Santo Papa nga ang wali makahupay nga paghangop sa pung sa Ginoo ug makanunayong tinubdan sa paglab-as ug paglambo sa kalag.
***
Mas unang nihimo og lakang batok sa pataka nga mga wali pila ka tuig nang nilabay si Cebu Archbishop Emeritus Ricardo Kardinal Vidal. Yano ang iyang lagda: Ang wali kinahanglang di molapas og walo ka gutlo. Gitahasan niya si Msgr. Achilles Dakay, usa sa giilang labing maayong mowali, sa pagtudlo sa mga pari.
Labihang daghang pari nga nitunga sa unang Sabado sa tigom uban ni Dakay. Katunga na lay nibalik pagka sunod Sabado. Ambot gahi ba lang og ulo ang mga pari, o tungod sa kakuwang nila og bilib ni Dakay, usa na lang ka pari nga nipakita sa ikaupat nga Sabado.
***
Di hinuon tanang parokyano ang nanaway sa mga pari nga wa magkadimao ang wali. Matod nila isip representante sa Ginoo sa yuta, may mga pagtulon-an nga makuha bisan unsay isulti sa pari. May niisip sab nga mapuslanong sakripisyo ang pag-agwanta pagpaminaw sa makalibog ug makalagot nga mga wali.
Mas pintok ang wali ni Villegas: Ang taas, nagtuyuk-tuyok, nagbalikbalik, way kahulogan ug wa maandam nga mga wali maoy timaan sa masakiton nga kinabuhing espirituwal sa pari. Gani, niawhag si Villegas sa CBCP sa pagpatuman sa lagda nga ang mga seminarista nga di kamao mosulti ug way katakos pagpasabot sa iyang kaugalingon di angay nga ordinahan. Kay mangabuso lang sa ilang mga wali ug makadaot lang, inay makatabang, sa mga kalag.