Marna, Subangdaku, Mandaue City—Kasagaran sa mga molupyo dinhi nagtrabaho sa Dakbayan sa Sugbo. Pulos sila nag-ambo sa tampi sa sapa sa Mahiga. Nga maoy nagsilbing utlanan sa duha ka dakbayan sa Sugbo ug Mandaue. Kapin sa gatos ka pamilya ang nahimutang dinhi. Tungod sa nagkadaghan nga kabalayan nag-anam kagamay ang lapad untang sapa sa ila pang katiguwangan.
Nagkadugay nag-anam kalapad ug kalawom ang baha nga ilang nahiagoman sa matag bunok sa uwan. Ang kaniadto kutob ra sa ilang mga nataran karon mosud na gyud bisan sa naibabaw nga kabalayan. Apan ang kahadlok matag baha mapulihan sa mas dinaliang panginahanglan pagpabilin duol sa ilang mga gitrabahoan.
***
Kining bahina nga labing duol sa shopping mall sa pikas tampi may duha ka taytayan: Ang mas bag-o nga puthawng taytayan ug ang karaan nga sementadong taytayan nga nagyungyong ug nag-uyug-uyog na. Labihan na kahulpa sa daang taytayan nga kon magbaha o bisan magtaob lang ang dagat di na luwas nga agian kay lapawan sa kusog nga sug sa sapa.
Napanid-an nako nga sa mga adlaw nga way uwan kasagaran sa mga molupyo nipili sa karaang taytayan. Maihap ra sa tudlo ang niagi sa mas bag-o ug mas lig-ong taytayan. Makalibog kay usa ra ka dangaw ang gintang sa duha ka taytayan. Nganong gipalabi mang taytayan nga diriyot na motugsad sa sapa?
***
Gipasabot ko sa mga molupyo nga mas duol ug mas sayon agian ang karaang taytayan. Dihang ako silang gipahinumdoman nga nagtapad rang duha ka taytayan ug nga mas luwas nga agian ang bag-ong taytayan, hilaw ang ilang pahiyom.
Nagduda ko nga ang tinuod nga hinungdan nga di mahitabo nga ilang angkunon mao nga nahibawo sila pamatyag ra nila ug way sukaranan sa kamatuoran ang ilang pangangkon. Nabalaka ko nga mao ra say hinungdan sa ilang pagdumili pagbalhin sa mas luwas nga dapit: Labihang lisora ang pag-usab sa ilang naandan bahala na kon mag-ungaw sa kakuyaw ang ilang kinabuhi ug kabtangan.
***
Usa lang ang Mahiga sa lima ka sapa sa Dakbayan sa Sugbo nga paningkamotan nilang Mayor Mike Rama ug Bise Mayor Edgar Labella nga mahawan gikan sa kabalayan ug ubang mas dagkong istruktura pinaagi sa bag-o nilang gilusad nga programang Reduce Danger Zones (REDZ).
Matud ni Labella suwayan nila pagkumbinser ang mga molupyo ug mga negosyanteng tag-iya sa konkretong buildings sa boluntaryo nga paghawan sa tampi sa mga sapa. Anam-anam nga proseso ang ilang gamiton--gikan sa pagdasig sa mga molupyo pagtabang sa hiningusgang pagpanlimpiyo sa mga sapa ngadto sa aktuwal nang pagbalhin nila sa relocation sites. Nanumpa si Labella nga di sila managana paggamit sa kinatibuk-ang puwersa sa gobyerno bisan batok sa ilang mga dumadapig bahala’g di na kasublian sa 2016.
***
Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com