Mahigugmaong disiplina

Tingali masurpresa ang mga tawo kun mahibaw-an nilang kaming mga anak sa mga Gullas—ako ug akong mga igsuon – wala magdako nga hayahay sama sa mga prinsipe ug prinsesa. Silang  Papa Inting ug Mama Pining mga tinuod nga mahigugmaong ginikanan,apan  gipaniguro nilang ang ilang gugma dili moabot sa punto nga mahikawan na mi nga makat-on sa kinahanglan namong makat-onan.  Hayahay mi base sa kung unsay maabot sa among ginikanan– samtang duna sab mi mga tulomanong kinahanglan namong buhaton base sa among kapabilidad kaniadto.

Kun masayup mi, may “multa.” Si Mama, paludhon mi sa monggos. Sakit kaayo among mga tuhod.

Dihang gitukod ni Papa Inting ang Visayan Institute (University of the Visayas),  kami sa akong mga igsuong sila si Eddie, Inday Sering dunay naka-assign nga lugar nga kinahanglan namong limpyohan sa eskuylahan – lawak saringan, sa library, sa pasilyo ug bisan sa mga kasilyas. Kami maoy pasilhigon ug palampasuhon. Sugo-sugoon sab mi.

Kadtong mga tahas nga gihatag nila kanamo, ug ang mga silot nga ipahamtang matag duna mi sayop, wala makapawagtang sa among pagmahal ug respeto sa among Mama ug Papa. Nagtubo mi nga may pagsalig nga para sab kadto sa among kaayohan. Ug wala gyud mi masayop.

Ang pagpatrabaho ug pagsugo-sugo sa amo diha sa eskuylahan pamaagi nila aron makat-on mi kun unsaon ug dili lang basta makat-on.  Nakahibalo silang daan nga moabot ang panahon nga kami nasab ang modala sa renda sa tunghaan.  Gisiguro gyud  nilang ma-pamilyar mi sa labing batakang bulohaton samtang bata pa mi aron makapangandam mi sa mas dagko pang tahas sa umaabot.

Gikinahanglan ang pisikal nga silot. Nagbilin kadto og labhag aron dili makalimot ang badlungong bata nga dunay silot sa matag kasaypanan ug pinaagi niini maglikay na paghimo og balik sa maong sayop. Kadtong mga kusi sa kilid, pagpaluhod sa mongos ug paglatos dili aron lang pasakitan mi—disiplina kadto aron makat-on kun unsay husto.

Nasuwat na kini: “[The parent] who spares the rod spoils the child.” Karon nga usa sab ako ka ginikanan, akong nasabtan ang emosyonal nga kasakit sa among mga ginikanan matag mabunalan mi.  Kabalo ko nga mas sakit para kanila. Bisan kinsa pang tarong mga ginikanan mapugos gyud pagdisiplina sa ilang mga anak. Ang pagdisiplina may kasupot nga pagpasakit kay mao lang kana ang paaging dali masabtan sa mga bata. Apang kahapdos parehong bation sa anak ug sa ilang ginikanan, gani mas una pa ang ginikanan mobati niini.

Ang akong Lola Andè, mas kalma og pamaagi. Iyaha kung dad-on sa mahalong kananan ug didto mo-order siya og pagkaong sa iyang pagtuong malamian ko. Ug kun makita niya ang ekspresyon sa akong dagway nga gilamian ko sa pagkaon, ayha pa siya momaymay kanako. Giingnan ko ni Lola kaniadto nga kun buot nakong maangkon ang akong gusto, pagkaon o mga butang –  kinahanglang makat-on ko mangita. Pinaagi niini maangkon ko ang bisan unsay akong gusto, ug tuod man may ideya dayon sa akong ulo kun unsaon.

Naghunahuna dayon ko kun unsaon nga makakwarta. Ang among pamilya duna may gamay nga negosyo. Si Lola Andè dunay gamay nga tindahan nga naninda og bisan unsa samtang si Mama Pining kumprador sa mga lungsod ug dad-on niya kini sa siyudad aron ibaligya.

Kay nagtuo lagi ko nga duna koy dugong negosyante, akong giingnan akong mama nga gusto kong mag-shoeshine boy. Nalipay si Mama Pining ug gipalitan ko niya og mga gamit pang shoeshine. Sakto gyud si Lola, nindot gyud ang paminaw nga mokita og kwarta sa kaugalingong pamaagi.

Pagabot sa panahon nga ako na ang mangulo sa University of the Visayas, andam nako. Samtang tuod nga kinahanglang isakripisyo nako akong personal nga ambisyon nga mahimong doctor, swerte gihapon k okay duna na koy lig-ong pundasyon unsaon pagpadagan sa UV. Bata pa ko gitudloan kun unsaon.

Sa samang higayon, duna na koy nahibaw-an sa negosyo nga nakatabang sa akong pagpadagan sa UV. Ang gamay nga duslit sa kayo nga gihimo sa akong apohan nidako. Gikan sa gamay nga shoeshine box ngadto na sa dakong unibersidad. Balikan nako ni, ang ginagmay nga mga kasakit nga akong giagian, dili gyud kamahayan. Gani mapasalamaton pa ko sa akong mga ginikanan nga ilahang gibuhat ang kinahanglang buhaton aron maandam ko.

Sayod ko nga lahi na ang panahon karon. Ug nagbantay ko bahin sa kinaraang pamaagi sa mga ginikanan nga di na mosalir karong mga panahona. Ang estilo sa mga ginikanan mahimong mausab – apan parehas ra gihapon ang tumong.