Sulog o sungog?

Sinug. Di Sinulog. Mao ni ang tawag sa katiguwangan sa Sugbo sa sayaw alang ni Sr. Sto. Niño. Gitawag nila og “Sinug” ang sayaw niadtong ang katuyoan lunlon pa nga pagbalaan sa milagrusong bata. Matud nila nitumaw na lang ang ngan nga “Sinulog” dihang gisayaw na sa gawas sa Basilica del Sto. Niño alang sa kulturanhon ug ubang katuyoan.

Si Dr. Jose “Sir Dodong” Gullas nipahinumdom sab nga “Sinug” ang tinuod nga ngan sa sayaw. Apil mi sa iyang gipahinumdoman atol sa mga tigom nga iyang giduma paghingpit sa pagpangandam sa “Halad 2010,” nga nilab-as sa mga awit ug kinaiyang Sugbuanon ug nipasidungog sa bantogang mga kompositor ug mag-aawit, nga gihugopan sa mga Sugbuanon niadtong Miyerkules.

* * *

Si Sir Dodong gidasonan sa mga katiguwangan sa Mabolo. Nga maoy gipasidunggan nga nakasunod ug nakakat-on sa orihinal nga sayaw gikan sa ilang mga ginikanan ug nitudlo sa mga lakang ngadto sa sunod nga kaliwatan. Si Estelita “Inday Titang” Diola, 80, tulo ka tuig pa lang dihang nisugod pagkuyog sa pundok sa iyang amahan nga si Buenaventura pagpangaliya ni Sr. Sto. Niño pinaagi sa sayaw. Siya’y giila nga labing suhito ug labing maayong magtutudlo sa tinuod nga “Sinug.”

Si Inday Titang nipuli pagpangu sa mga mananayaw dihang namatay ang iyang amahan. Nahibung na lang si Inday Titang nganong nausab nang ngan sa sayaw. Wa na siyang kamatikod kanus-a gisugdan paggamit ang “Sinulog.”

* * *

Ang mga tigpasiugda sa pagpalapad sa Sinulog 30 ka tuig nang nilabay nitudlo nato nga ang Sinulog gikan sa pung nga “sulog.” Ilang gihulagway ang sayaw nga susama sa sug o tapya sa tubig sa tampi sa sapa sa karaang Pahina.

Apan si Inday Titang way nahinumdoman nga kalambigitan sa iyang gihigugma nga sayaw ngadto sa sug ni sa sapa. Matud niya ang “Sinug” maoy sayaw nga pagsungog o paghagwa. Nga gituohan sa iyang katiguwangan nga mao ang labing makadapit sa pagtagad ug masabtan sa milagrusong bata.

* * *

Mahimong ang “Sinug” minubo lang sa “Sinulog.” Sama sa “dan” sa “dalan,” “kayo” sa “kalayo” ug “bay” sa “balay.” Nga segun sa nangangkon nga mga eksperto sa atong dila maoy bunga sa tinapolan nga paglitok sa mga Sugbuanon. Apan may lain pang mga pagtuo: Nga ang “Sinulog” gikan sa pung nga “saulog;” o gikan sa dakong sunog sa Sugbo sa panahon ni Hari Tupas nga napakyas pag-ugdaw sa imahen ni Sr. Sto. Niño.

Mahimo sab nga ang “Sinulog” maoy mas dali nga ibaligya ngadto sa higanteng mga kompaniya. O mas haom nga isiyagit alang sa kiat-kiat ug patigayon sa ngan sa balaang bata. Apan sakto silang Sir Dodong ug Inday Titang. Di angay’ng usbon ang kasaysayan. Kay pagbudhi na sa atong kagahapon.

* * *

Email:[email protected]