Lain na 'sab nga trahedya

Nakugang ang tanan sa lain na ‘sab nga trahedya sa kadagatan human nalunod ang Superferry 9 duol sa Zamboanga del Norte sa miaging Domingo. Sama sa ubang trahedya sa milabay nga katuigan, may mga kinabuhing nakalas ug may minilyon ka kabtangan nga naapil sa pagkalunod. Salamat sa paspas nga rescue operation, gatosan ka mga pasahero ang nahatagan sa ilang ikaduhang kinabuhi. Luyo sa mga kalisang ug kahadlok, bitbit sa mga pasaherong naluwas ang mga testimoniya sa matod pa, kapalpakan nga gihimo sa mga taga barko sa wa’ pa mahitabo ang trahedya. Kun tuohan ang mga pasahero, dakong bulilyaso gyud ang nahimo sa mga tripulante nga nagkinahanglan og mas lawom nga imbestigasyon.

Salamat sa ka paspas sa lihok sa Marina, gisuspenso gilayon ang napu’ ka mga barko sa Aboitiz Transport System aron ma-imbestigahan ang kaluwas sa tanan nilang barko. Susamang lakang ang gihimo atol sa pagkalunod sa M/V Princess of the Stars sa Sulpicio Lines kapin sa tuig na ang nakalabay. Yano ra ang tumong sa lakang. Ang pagsiguro nga luwas ang mga barko sa usa ka kompaniya aron di’ na masubli pa ang maong matang sa trahedya. Apan sa di’ pa mongisi ang mga naluwas sa trahedya ug ilang pamilya, kinahanglan nga sundon ang mga panghitabo. Makapangutana ka nganong tunga-tunga sa gipagawas nga ‘suspension order’, nakabiyahe gihapon ang Superferry 12 gikan sa Sugbo paingon sa kaulohan. Ang Marina nga maoy nagpagawas sa suspension, mao ra ‘sab ang nitugot sa barko nga makalarga.

Kun tinuod ang mga nanggawas nga taho, di’ ta pwedeng mabasol kung magduda ta nga may hokus pokus nga nahitabo sa ahensya sa gobyerno nga gitahasan sa pagsiguro sa kaluwas sa mga barko ug pagpahamtang og disiplina sa mga barko o kompaniya nga nakasugat og problema o trahedya. Kun nahimo sa Superferry 12 ang paglawig bisan sa suspension, unsa pa may bili sa usa ka ahensya sa gobyerno nga di’ tuohan ang ilang kamanduan? O unsa pamay silbi sa Marina kun paspas kaayo ning makapagawas og mando pagpugong sa mga barko nga makalarga, apan paspas ra ‘sab ni kaayong nakabali sa ilang baruganan aron makabiyahe ang usa ug uban pang mga barko nga gipanag-iya sa Aboitiz.

Klaro ang rason sa taga Marina, buot nilang sa Manila himuon ang pagsuta sa ‘sea worthiness’ sa tanang barko sa Aboitiz hinungdan nga nipagawas ang ahensya og supplemental order nga nagtugot nga makabiyahe ang tanang barko sa Aboitiz paingon sa kaulohan. Kun ang tumong sa Marina mao ang kaluwas sa mga pasahero ug sa mga tripulante, nganong gitugotan paman, bisan sa katapusang higayon sa di’ pa ipaubos sa suspensyon nga makabiyahe ang mga barko sa Aboitiz? Tubag sa taga Marina, kinahanglan nga mobalik sa ilang homeport ang tanang barko sa maong kompaniya aron didto ipahigayon ang pagsusi sa kaluwas sa mga barko. Kun atong mahinumduman panahon sa pagkalunod sa M/V Princess of the Stars, gisuspenso ‘sab ang tanang barko sa maong kompaniya. Apan wa’ na paabota pa nga makaabot sa kaulohan ang tanang barko kay diha-diha dayon gikanselar ang tanang mga biyahe.

Di’ ordinaryong problema ang sunod-sunod nga trahedya sa kadagatan sa nasud.  Di’ ang kadaghan sa atong isla sa nasud ug kadaghan sa mga barko nga nagbiyahe dinhi ang hinungdan sa trahedya. Di’ malalis, ana-a sa kaluwas sa mga barko ug desisyon sa management ug taga Philippine Coastguard ang kanunay nga hinungdan sa pagkalunod sa usa ka barko. Di’ pwedeng kalikayan ang kabangis sa panahon, apan ang pagpadayon sa biyahe bisan sa bati nga panahon ang hinungdan sa trahedya. Apan sa nahitabo sa Superferry 9, wa’y bagyo atol sa pagkalunod sa ilang barko. Kun paminawon ang mga naluwas sa ilang mga obserbasyon, sa pier palang sa General Santos City, ila nang na-obserbahan ang pagtakilid sa barko. Kun paminawon ang obserbasyon ni Dr. Rene Josef Bullecer nga gikan sa lima ka andana sa mga pasahero, karon gihimo nalang duha tungod kay ang tulo gibutangan na sa mga kargamento. Dakong pangutana kun naka-apekto ba sa ‘stability’ sa barko ang pagbutang og dugang kargamento inay mga pasahero. Sama sa ubang mga trahedya sa barko, kutob nalang ‘ta sa paglaom ug panghinaot nga mas lawom nga imbestigasyon ang himuon aron mapatuman ang tukmang silot sa tukmang mga tawo o grupo.

* * *

Email: rico_lucena@abs-cbn.com