Unsa'y sulod sa UCLM?

Wa'y kalainan sa mga ordinaryong estudyante ang nisugat kanako uban sa akong cameraman ug mga taga Department of Health sa pagsu'd sa University of Cebu Lapulapu Mandaue campus sa miaging adlaw. Naka-uniporme og puti nga t-shirt ug maong nga karsones ang mga estudyante sa nautical nga gipa-ubos sa quarantine tungod sa sakit nga A H1N1 nga nitakboy sa ilang tunghaan sukad niadtong adlaw'ng Sabado. Sama sa ubang tunghaan nga akong nabisita sa pagkutlo sa mga nagkada-iyang balita, wa'y kalainan ang pagtratar sa mga estudyante sa akoa ug sa grupo nga akong gikauban. Init ming gihangop sa mga tinun-an nga dugay-dugay nang wa' makahimamat og mga tawo gikan sa gawas sukad sila gipaubos sa quarantine.

Ordinaryong adlaw kun maisip ang akong naabtan sa tunghaan. Nagyampungad sa dakong telebisyon ang mga estudyante samtang nagtan-aw og salida. Ang uban sa ilaha, gibuhos ang atensyon sa pag-alsa og bug-at nga barbel sa ilang gym.   Ang uban bag-o lang nahuman sa pagpasingot sa ilang table tennis. Gawas sa kaso sa A H1N1 nga natala sa maong tunghaan, wa'y kalainan sa ubang eskwelahan ang UCLM. Buot sa kadagkuan sa tunghaan nga isipon nga normal ang tanan bisan paman sa kagaw nga nitakod sa pipila ka mga scholar nga nautical nga estudyante.

Sa ikaduhang andana, didto na ang mas klarong kamatuoran sa sakit. Mga estudyante nga gibutang sa lahi nga lawak tungod sa mga simtomas sa A H1N1 nga ilang gibati ang akong nakita. Gitawag nila ang dapit nga 'sick bay'. Buot ipasabot, pulos may sakit ang estudyante sa maong lugar busa di' pwedeng bisitahon sa ubang tinun-an nga normal lang ang gibati. Naghigda ang uban sa 'double deck' sama sa boarding house nga sagad natong makita. Ang nakalahi, mas limpyo ug hamugaway ang dapit. May ubang sinina nga gisablay ug may mga higdaanan nga wa' matarong sa paghipos. Apan sa kinatibuk-an, usa ka hapsay nga dapit ang among naabtan. Mahibaw-an nalang nimo nga di' basta-bastang mosu'd sa lugar tungod sa nakapaskin nga 'no entry' sa gawas nga bahin.

Sa laing habig sa tunghaan, sirado ang gate. Sa maong dapit nagpuyo ang mga estudyante nga wa'y gibating simtomas sa sakit. Di' sila pwedeng molabang sa pikas habig sa edipisyo. Bisan ang pakighinabi sa mga tinun-an nga masakiton, gidili 'sab sa mga estudyante nga normal ang pamati. Giklaro sa medical personnel sa tunghaan, lahi ang grupo sa mga doktor ug nurses nga nitan-aw sa mga estudyante nga nag-positibo sa kagaw sa grupo sa medical staff nga nitutok sa kahimtang sa mga tinun-an nga wa'y gibating sakit. Gihimo ning tanan sa kadagkuan sa University of Cebu aron nga mas luwas ang uban gikan sa sakit. Sa maong proseso, giisip nga mas daling kapugngan ang pagkuyanap sa sakit.

Dugay-dugay nakong gihangyo ang taga DOH nga maka-uban sa ilang grupo atol sa ilang mga gipanghimo nga proseso sa pagtambal sa sakit o pagmonitor sa mga tawo nga nataptan sa maong kagaw. Simple lang ang akong tumong nganong ni-insister ko sa pagsu'd sa tunghaan bisan kun delikado. Una, buot nakong masuta unsa ang tinud-anay nga kahimtang sa 555 ka mga scholar su'd sa dormitoryo. Ikaduha, buot nakong makita unsa ka kuti ang gipasiatab sa DOH nga proseso aron masumpo ang pagkaylap sa sakit. Ikatulo, buot nakong tan-awon kung tinuod ba ang giingon sa presidente sa University of Cebu, Atty. Agusto Go nga normal ang tanan su'd sa tunghaan ug nalingaw ra ang mga estudyante sa ilang kahimtang.

Salamat sa taga UC nga nisalig sa akong grupo sa pagsu'd sa maong dapit ug akong napamatud-an, wa'y kalainan sa ordinaryong dormitoryo ang ana-a sa UCLM gawas lang sa mga nagpositibo sa sakit. Di' 'sab mahitabo ang pagsu'd sa lugar kun wa' ang pagsalig sa taga DOH nga sa pag-abot palang namo sa ganghaan sa tunghaan, ako nang gipasidan-an ang grupo ni Dr. Cora Lou Kintanar nga mag-agad ko sa iyang pagtugot asa ra dapit akong cameraman ug asa nga lugar lang ko pwede nga mosu'd ug si kinsa nga mga tawo lang ang akong pwedeng mahinabi.

Hangtud karon, di' ko makatuo nga nakasu'd ug nahimamat nako ang mga tinun-an nga nagpositibo sa maong sakit. Delikado kun buot huna-hunaon ang among gibuhat nga pagsu'd. Apan kun kini ang tukmang paagi aron mapaabot unsa ka maayo ang proseso nga gipahigayon sa su'd, unsa ka hapsay ang paghupot sa mga tawo nga nataptan sa maong sakit, ug sa maong proseso mapahibawo sa mga ginikanan nga wa'y ikabalaka, andam ko sa pagbalik sa lugar diin nagpositibo ang A H1N1.