Aduna koy nadawat nga e-mail gikan sa usa ka tinun-an sa usa ka unibersidad dinhi sa Sugbo kabahin sa akong naglabay’ng mga kolum nga naghisgot sa yangungo sa sektor sa transportasyon og dugang usbaw sa plitehan.
Mangayo ko’g dispensa tungod sa ka taas sa iyang sulat. Apan sa akong tan-aw, balido kaayo ang iyang gipangbatbat nga angay gayud nga hatagan og pagtagad sa hingtungdang ahensiya sa kagamhanan. Ania ang iyang sulat:
“Angay na g’yod tagaan sa pagtagad sa Land Transportation Franchising Regulatory Board (LTFRB) ang problema sa mga estudyante nga di pagtuman sa mga PUJ drivers ug konduktor sa paghatag og 20% nga discount sa plite sa mga pasaherong estudyante. Kasagaran sa mga mahitabo, makiglalis ang mga driver o konduktor nga mahal na ang gasolina ug wa nay diskwento sa plite ang mga estudyante.
Nakabalo na ang LTFRB ani nga problema, ug gani na-mention pa man kini sa bag-o pa lamang nahitabo nga public hearing, pero wa g’yoy klarong solusyon ang LTFRB kung unsay lakang nila niini. Ila ba kini himoaan og aksyon o unsa bay ila plano para hingpit g’yod nga matuman ang balaod sa student fare discount dinhi sa Sugbo.
Ang angay lang g’yod nga plite sa mga estudyante sa jeep mao ang P5.20, ug dili ang minimum nga P6.50. Kini gi-compute pinaagi sa pagkuha ug 20% sa minimum na plitehan na gipatuman karon nganhi sa Sugbo. Pero bisan kinsa kanato makabantay siguro kung giunsa pagbalewala sa mga PUJ drivers o konduktor kini nga balaod. Ug bisan pa man gani puro estudyante ang mga pasahero, balewala raman g’yod sa mga driver ug minimum gihapon na plite ang ila kolektahon. Mangayo pa sila og kuwang kung adunay moplite og P6 nga unta suklianan pa man gani kay estudyante man ang ni-plite.
Ang LTFRB mora’g way pagpakabana nga matabangan ang mga estudyante. Kay ang ila gi-release nga certificate-type nga taripa, o notice ba kaha ang tawag niana nga misaka na ang plite, wa usab gibutang nga ang plite sa estudyante o senioor citizen P5.20 ra. Round off nalang sa P5.25 para walay waki.
Mas mayo g’yod unta na nakabutang didto nga ang mga estudyante naay diskwento sa plite ug kung pila ang dapat bayaran. Naay mga pilosopo na kundoktor o driver nga ipabasa sa mga estudyante ang certificate-type nga taripa ug moingon: “Unsa naay gibutang diha nga naa moy discount?” Kaduha na ka-beses mi-issue ang LTFRB og ingon ani’ngklase nga taripa. Una niadtong 2005, ug karon 2008. Dili maayo ang epekto niini. Sayon lang usahay pag-overcharge sa plite kay wa may nakabutang nga computation sa taripa sa kada rota kon pila ray dapat i-plite.
Sige raman ingon ang LTFRB nga ireklamo sa ilaha’ng buhatan ang mga abusadong driver na di mohatag og diskwento sa plite sa mga estudyante, pero unsaon man kung halos kada sakay sa mga estudyante ug jeep balewalaon ang ila gipangayo na discount? Magbalik-balik sila og reklamo sa LTFRB? Mangabsent sa klase? Halos tanan naman gud karong driver o konduktor di g’yod mohatag og discount sa mga estudyante.
Naay mga wala nasayod nga P5.20 ra ang plite basta estudyante. Wa g’yod say ayong solusyon ang LTFRB-7 sa pagkatag og saktong impormasyon para makabalo ang mga estudyante bahin niini. Makatabang unta ning dako nila sa inadlaw nila nga savings. Mas maayo pa ang kapulisan kay pag-abli sa klase nanghatag pa’g leaflets sa mga eskwelahan bahin sa safety measures.
Ang LTFRB walay plano? Manghatag pud unta sila og leaflets na mopahibalo sa mga estudyante nga P5.20 ra ang plite, ug usab numero sa telepono para kung kinsa tong driver na di mosunod ana, sayon ra ang pagreklamo. Mas maayo usab kon adunay mga LTFRB personnel na mag-check point anang mga jeep duol sa eskwelahan aron susihon kung nituman ba nang mga driver sa student fare discount.
Sa pangayo sa mga PUJ drivers ug operators og dugang 50 centavos increase sa plitehan, mora’g abtik pa kaayo nga motabang ang LTFRB-7 regional director, ug nipasalig naman gani kini nga dako ang tsansa na ma-approve kini kay wala may ni-oppose niadtong niaging public hearing.
Unsaon man pag attend sa mga estudyante atong public hearing nga panahon man kadto sa klase. Siyempre, ang daghan nga mo-attend didto kadtong pundok sa mga drivers ug operators na nangayog increase sa plite. Gihunahuna ba kini sa taga LTFRB? Di ba diay puwede na Dominggo ang hearing aron dili mangabsent sa klase ang mga estudyante?
Mga opisyales sa LTFRB hunahunaon unta ninyo kon unsay solusyon aning dugay nang giabusohan nga student fare discount. Pila na katuig ang niagi, pila na ka administrasyon sa LTFRB ang nangagi ug wala g’yod masulbad kini’ng problemaha.”
Karylle Ann Lotoban
University of San Jose Recoletos
* * *
Ipadala inyong reaksiyon sa yacilam@yahoo.com