Mas hawod pa

Sa di pa nila kasab-an, banghagan, tulisukon ug pakauwawan si Seniang, ug pasanginlang wa mahigugma sa Sugbo ang mga tigpasiugda nga nikakak sa iyang pag-abot dinhi dungan sa gitakda untang pagbukas sa 12th Asean Summit karong Dominggo, angay'ng moduko ang atong kadagkoan sa puwersa sa kinaiyahan. Di tuod angay'ng isugal ang seguridad ug kasayon sa 16 ka heads of state nga manambong sa Summit.

Kun simbako, layo ra to, tabukon og pito ka lawod, makatsamba ang Pag-asa ug maigo gyung Sugbo ni Seniang ug dunay mga kinabuhi nga makalas ug kabtangan nga magusbat, duna pa bay nahibilin sa calamity funds nga gipahimuslan paglimas sa atong mga politiko tungod ug alang sa summit?

Ug kun maong unya na ipahigayon ang Summit sa Enero sa di pang Sinulog, pila pa ka milyon ka pesos ang magasto pagtago inay pag-atiman sa kabataan, mga nalisoan sa pangisip, mga kabos ug uban pang simbolo sa atong kakabos?

* * *

Ang radikal nga mga kausaban sa Asean nga isugyot sa mga sakop sa Eminent Persons Group (EPG), nga naglakip ni kanhi presidente Fidel Ramos, atol sa Asean Summit dinhi sa Sugbo sunod semana tinuod nga gikinahanglan aron nga ang kahugpongan di malabyan sa panahon ug mawagtangan sa bisan unsang kapuslanan. Apan way kahigayonan nga mapatuman ang bisan unsa nilang mga rekomendasyon.

Usa sa mga isugyot nilang Ramos ug kaubanan ngadto nilang Pres. Arroyo ug ubang mga pangu sa Asean mao ang pagtahud ug pagpatigbabaw sa kalibotanong mga lagda sa tawhanong katungod. Apan silang Ramos ug Arroyo nahibawo nang daan nga ang mga heneral nga nagduma sa Myanmar, kansang labing dakong nahimo mao ang pagbasura sa kadaogan ni Aung San Suu Kyi sa labing unang gawasnong piniliay sud sa dul-an sa 30 ka tuig niadtong 1990 ug pagtanggong niya hangtod karon, di mahitabong mounay pagbitay sa ilang kaugalingon.

* * *

Laing sugyot sa EPG mao ang pagpadaplin na sa naandang lagda sa Asean nga "way hilabtanay" ug isumiter na sa botasyon kun dunay hilisgutanan nga di gyud mauyonan sa tanan. Ug kun dunay mga sakop nga nasud nga di motuman sa gikasabotan, mahimo silang silotan pinaagi sa suspenso o pagkataktak gyud gikan sa kahugpongan.

Subay ini, isugyot sab nila nga tukuron ang Asean Council nga maoy mopuli sa Asean Summit isip tigpatuman sa tanang lagda sa Asean ug tigpahamtang sa silot batok sa makalapas nga mga nasud. Matod sa EPG mao ra ni bugtong paagi nga matubag sa Asean ang umaabot nga mga hagit ug magpabilin ang iyang kahulogan sa labing mahinungdanong mga panghitabo sa kalibutan.

Apan sa di pa matukod ang Asean nga duna nay "hilabtanay," kinahanglan una ning uyonan nga way bisan usang mosupak sa karaang Asean nga "wa pay hilabtanay."

* * *

Email: leo_lastimosa@abs-cbn.com