Atubangan sa padayon nga pagtidlom sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan ug sa inanay nang pag-us-os sa plitehan sa mga sakyanan nga pamasahero, di kalikayan nga mosibaw sab ang awhag sa mga konsumidor nga laslasan ang plitehan sa mga barko. Ang Marina (Maritime Industry Authority) nanghunaw dayon. Sama sa ubang mga buhatan sa kagamhanan nipasabot nga wa na silay gahom pagtakda sa plitehan. Kay deregulated na sab ang industriya sa mga barko.
Sa ilang bahin, ang mga kompaniya sa barko niinsistir nga mas ubos na karon ang ilang plitehan. Apan pasiunang pakisusi sa DYAB Radyo Patrol nagbutyag nga way us-os sa plite. Igo lang silang nag-promo alang sa Pasko.
* * *
Kon may mga kompaniya pa sa barko nga nagtuo nga makapatuyang sila pagpaburot sa ilang ginansiya ug moapas pang mga pasahero sa taas nilang plitehan, duna koy daotang balita alang nila: Nabiyaan sila sa panahon. Padayon nga nagtidlom ang gidaghanon sa ilang mga pasahero. Madani lang pagbalik ang ilang mga suki kon paus-osan ang ilang plitehan ug palambuon ang kalidad sa ilang serbisyo.
Salamat sa mas tulin nga pagtidlom sa plitehan sa mga ayroplano, ug sa dugang o bag-o nga mga ruta sa mga ayroplano gikan ug ngadto sa mga lalawigan nga nagsalig lang sa mga barko sa una, mas paspas nga makatilaw ang mga kompaniya sa barko sa sumbalik sa ilang pahimus.
* * *
Ang kamatuoran mao nga di nang kaginansiya ang mga barko kon magsalig lang sa mga pasahero. Kasagaran sa ilang mga pasahero hagbay rang nikagiw. Tua na karon magpunsisok sa baratong flights sa mga ayroplano. Naanad sila sa kakabos sa serbisyo sa mga barko mao nga pipila ray nikiha sa kahasol ug kalangay ug pagkatanggong sa mga tugpahanan.
Ang gisaligan ron sa mga kompaniya sa barko mao ang mga kargamento. Maong di kahibudngan nga dunay mga barkong pamasahero nga pipila ray pasahero. Apan nag-awas bisan ang cabins sa mga kargamento.
* * *
Gawasnong merkado maoy labing kasaligan nga alyado sa mga pasahero. Apan di ni igong sukaranan nga mangiyugpos na lang ang Marina ug ubang mga buhatan sa kagamhanan nga gitahasan pagpanalipod sa publiko. Daghang kalapasan nga nahimo ang mga kompaniya sa barko nga angayng pahamtangan og dinalian nga silot. Nga di kinahanglan nga siyam-siyaman ang mga pasahero pagpaabot sa hingpit nga pagtikyaob sa ilang patigayon.
Dako ang kahigayonan nga ang itudlo nga sunod nga administrador sa Marina gikan gihapon sa Sugbo. Apan kon tinuod ang pasangil ni kanhi administrador Vic Suazo, nga kasagaran sa mga opisyal sa Marina sa Sugbo ug Central Visayas naa sa payroll sa mga kompaniya sa barko, mao nga padayon nga nakalutaw ang mga lungon sa kadagatan, manguros na lang tang daan.
* * *
Email:leo_lastimosa@abs-cbn.com