Nakita ni Berto ang iyang inahan nga si Asiang nga nagsabod sa linubo nga mga tibuok mais ngadto sa mga binuhi nilang mga manok. Samtang nagtan-aw si Berto sa iyang inahan dihay dudho sa pagduda bahin sa iyang inahan nga kini usa ka ungo.
Dihay kausa samtang nahinanok siya kalit lang siyang napugwat sa kinanaas sa ilang atop ug unya mao na lay iyang nabati ang langgis kaayong tingog sa wakwak.
Midali siya niadtong gabhiona pagbangon aron adtuon si nanay niya Asiang ug sultihan nga dunay wakwak nga mitugpa sa ilang atop. Apan nahibulong siya kay wala man ang iyang nanay Asiang sa kuwarto niini. Iyang gitawag basin og tua kini sa kusina apan way mitubag.
Mipaingon dayon siya sa kusina ug unya giablihan ang pultahan aron tan-awon didto sa gawas sa ilang kusina basin og tua si nanay niya Asiang apan wala siya’y nakita. Gibati siya’g kabalaka labi na nga misibaw pag-ayo ang tingog sa wakwak nga mora’g naa lang sa duol.
“Nayyyy! Nayyyy! Nay Asianggg!” kusog niyang tawag apan way mitubag. Unya kay bulanon man ang kagabhion may nasiplatan siyang usa ka anino nga ingon sa kalit nga mitugpa duol sa kasilyas sa ilang luyo. Iyang gisusi ug maoy iyang nakita ang usa ka babaye nga kalkag kaayo’g buhok nga ning tungora karon nagtuwad na.
Giisog ni Berto ang iyang kaugalingon ug kay may dala man siyang hait kaayong kutsilyo, iya kining giduol ug dihang duol na siya maoy iyang nakita, kay dili mahimong masayop siya, si nanay niya Asiang nga nagtuwad.
“Nay Asiang! Nag-unsa ka man dinhi? Nganong nagtuwad ka man dinhi sa luyo sa atong kasilyas, ha? Naunsa ka, Nay?” ni Berto pa nga gibati’g kabalaka.
Wala motingog ang iyang nanay Asiang. Igo lang kini nga miagulo. “Ahhhhh...ohhhh....haaaaa...” niini pa.
Ug kay wala man gyud manumbaling kaniya ang iyang nanay Asiang maong misaka na lang siya’g balik sa ilang taas ug gipaabot si nanay niya Asiang. Ug taudtaod pa gyud kini una mosaka nga sa iyang tan-aw mora’g puwa na kaayo ang mga mata ug way tingogtingog nga misulod sa iyang kuwarto.
Pagka-ugma iya kining gisultihan bahin sa iyang nasaksihan. Mora’g subo kaayo ang hitsura sa iyang nanay nga mitubag. “Berto, anak, panahon na nga masayod ka sa matuod bahin nako. Ungo ko ug matag gabii ako mangabat...ug kun mamalbal ko adto ko sa pikas baryo. Karon nga nahibawo ka na nako, anak, unsa may imong hunahuna ron, ha?”
“Nay, anak ko nimo ug nakasabot ko sa nahitabo karon kanimo. May ipangutana lang ko. Kay imo man kong anak, hasta ba pud ko, usa ka ungo?” Kahilakon si Berto nga nagpakisayod.
“Dili ka ungo, Berto ug dili mahitabo nga mahimo kang ungo kay dili ka tinuod namong anak ni Baldo. Sinagop ka lang namo,” ni Asiang pa nga mitutok kang Berto. “Karon nga nahibawo ka na sa tanan, naa ra nimo kun mobiya ka dinhi, di ko ikaw hawiran...”
“Nay Asiang, di ko ikaw biyaan kay ikaw ang namat-an ko nga maoy giisip kong inahan. Mahal ko ikaw, Nay Asiang. Apan may ihangyo lang unta ko nimo, kana kun mouyon ka,” wala motan-aw si Berto sa iyang inahan.”
“Unsa man kana, ha, Berto?” miiknat ang kilay ni Asiang mangtas.
“Hunong na sa pagpangabat ug ayaw na pagpamalbal og tawo kay dako kanang sala, sama ra nga ikaw usa ka bangiitang kriminal,” medyo hinay ang ganay sa tingog ni Berto.
“Kun mao nay imong gusto, Berto, sige, agwantahon ko nga dili na lang ko mangabat. Sugod ugma, anhi na lang ko dinhi sa atong balay. Ug kun magtuwad ko dinhi sa atong sala, pasagdi lang ko, kay ingon gyud kaming tanan nga mga ungo niana, motukar na gani ang maong sakit, magtuwad dyud mi...” ug milakaw si Asiang paingon sa iyang kuwarto. Ug gikan niadto, wala na gyud mangabat si Asiang ungo, diha na lang siya magtuwad sa ilang balay. (Kataposan)