Kanunay nasawod sa dunggan ni Ingko Toloy, ang inalisngaw sa kahumot sa nagkadaiyang potahe sa sud-an. Iya na lamang gisawilik ang kaasgad sa nanglugmaw niyang mga luha, nga inanay nanibug-ok sa pagpanggawas sa duha niya ka mata.
Pipila na ka Pasko, nga nanglabay sukad mitaliwan kaniya si anhing Laydang, diin saw-an nilang duha ang nangapan-os nga sud-an nga ilang linimsan sa nagkadaiyang karenderya, nga kutob sa ilang maagian, ning ilang lungsod sa San Fernando.
Wa lang niya tuyoa, namalik sa may gingi sa iyang panumdoman ang buhing esena sa nagpuyo pa siya og kaharuhay, diin punsisokan ang ilang panimalay sa mga daghang bisita sa panahon nga saulogon ang kasumaran nga gabii sa pag-abot sa Pasko.
“Maayo unta Laydang, nga magkanunayon kining atong kahimtang nga atong madumdom ang atong hikay alang sa atong mga bisita,” dihay iyang gihagawhaw sa iyang asawa.
“Bitaw aron kitang tanan uban sa atong pamilya, mag-ambahan sa pagsugat ning gabii, sa kasumaran sa pagkatawo sa atong Manunubos!” mapahiyomon nga mitubag kaniya ang iyang asawa. Kinsa man tuod ang dili moasenso sa ilang negosyo, nga ang kadako sa ilang ginansiya sa buy & sell sa scrap iron, milambo man pag-ayo, dili lamang dinhi sa siyudad sa Sugbu, lakip usab sa nagkalain-laing suok sa Mindanao.
Baligho sa panahon mausabon. Ang harianong panimalay ni Ingko Toloy naugdaw uban sa pagkasunog sa ilang panimalay dinhi ning ilang lungsod sa San Fernando. Way napunit nga butang.
Lakip ang iyang minahal nga asawa ug upat ka buok anak nangamatay sa sunog. Gikan niadtong hitaboa, milagro kaayo nga nabuhi pa si Ingko Toloy, apan ang iyang pangisip dili na gani makadumdom pa kun aduna ba diay siya’y daghang salapi nga gi-deposito niya sa banko?
“Noy mas bintaha tingali...nga adto ka na lang sa simbahan sa lungsod sa San Fernando, magpakilimos? Lud-on ang mga tawo dinhi nga nagpuyo sa Subdivision, nga makapanimaho sa imong baho?” mao kini sagad nga masawod sa dunggan ni Ingko Toloy.
Unya...nabati na usab niya ang nagkadaiyang Paskohanong awit sa dayon. Sa may kilid sa pultahan sa simbahan sa San Fernando, gihinay-hinay niya og habwa ang nangabahaw nang iyang linimsan sa iyang buyot nga gibitbit.
Wa na usab niya kapugngi ang pagpamuhagay sa lusok sa iyang mga luha...ug didto iyang naamgohan nga ang kalipay nga iya karon nga gibati...sama ra sa nanglabay’ng mga Pasko diin siya anaa pa sa kabuhong. (Kataposan)