EDITORYAL — Kowalisyon sa mga coastguards

Kinahanglan nang mag-umol og kowalisyon ang mga kanasuran sa kalibotan aron batokan kining pagpangabuso sa China diha sa South China Sea partikular na diha sa West Philippine Sea.

Dili kini tungod kay way mahimo o nanalaw ang Pilipinas sa gidalang pagpanghasi sa China kondili ang pagpatigbabaw sa gitawag nga “law and order” diha sa kadagatan ubos sa mga gipanglagdaang mga kasabutan.

Kaning kasabutan sa United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS) giporma kaniadto aron paglikay nga dili magkagiyera ang mga coastal nations o maritime nations tungod sa pag-ilogay sa teritoryo.

Pinaagi sa UNCLOS gimarkahan ang mga utlanan sa mga kadagatan sa mga coastal nations sama sa Pilipinas. Ang matag coastal o archipelagic states adunay 200 nautical miles exclusive economic zone nga diin siya ray makapahimulos, moatiman, moprotektar ug mopalambo.

Apan ang China naghinobra sa iyang pangangkon sa tibuok South China Sea nga iyaha. Signatory ang China sa UNCLOS apan tungod tingali sa kaadunahan ug dako ang pwersa military gipangsiko ra ang mga gagmay nga silingang mga nasud.

Aron mosanong ang China sa international law, kinahanglan ng mag-umol og kowalisyon sa mga coastguards sa nagkalain-laing mga nasud.

Ang SCS kun makontrol og solo sa China, dako kini nga problema sa tanan dili lang sa Pilipinas kondili sa daghang mga nasud nga anha maglawig ilang mga barko sa komersyo.

Gawas pa niana, mawad-an og fishing grounds ang mga Pilipino ug ubang mga silingang mga nasud tungod kay pwede kaayong did-an sa China pinaagi sa ilang daghang mga barko ang tanan nga dili makaagi, dili makapanagat o bisan makalupad ang mga abyon sa kalangitan sa SCS.

Kun adunay kowalisyon sa mga coastguards gikan sa nagkalain-laing mga nasud, mapugos sa pagsanong ug pagtahod ang China sa international laws.

Gawas lang kun magmagahi gyud kini ug dili na maghunahuna sa kaugmaon sa ilang nasud kun pananglitan ang coastguard sa Amerika, France, Britain, Australia, Japan o bisan kinsa nga ilang atakihon sama sa ilang gibuhat karon sa coastguards sa Pilipinas.

Siguradong mosangpot kini sa giyera, ug una kini mahitabo, maapektahan og dako ang ekonomiya sa China tungod kay kining mga nasura trading partners sab nila kini.