Matapos ang 2023 pila na lang ka oras gikan karon nga wa gyod kapangitai og sulbad ang grabe'ng kalangay sa pagpatuman sa national ID system. Nagsugod ang mga bulilyaso dihang gilusad sa administrasyon ni kanhi Presidente Rodrigo Duterte niadtong 2018. Nagpadayon ang mga problema bisan sa mga pasalig sa administrasyon ni Presidente Ferdinand Marcos Jr. nga paspasan ang proseso.
Ang orihinal nga banabana sa gasto sa kinatibuk-an nga proyekto nga P30 bilyones mahimong madugangan pa. Ang orihinal nga target nga makumplito na karong 2023 klaro nga di na matuman.
* * *
Sa pagbanos ni Marcos sa Malakanyang usa ug tunga ka tuig ang nilabay, iyang gipasalig nga maka-printa na og 50 milyones ka kopya sa national IDs sa pagtapos sa 2022. Wa rang katunga sa gipasalig ni Duterte nga 110 milyones ka national IDs sa pagtapos sa 2023.
Natapos ang 2022 nga wa matuman ang saad ni Marcos. Naabtan og laing usa ka tuig, dayon nang tapos sa 2023, una natinuod ang pasalig. Niadtong Biyernes, Disyembre 29, nipahibawo ang Philippine Statistics Authority (PSA) nga 50,064,756 ka IDs pa ang na-printa.
* * *
Pero ang sad-an sa kalangay mao ang administrasyong Duterte. Pamunoan sa iyang tinudlo nga gobernador sa Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), Benjamin Diokno, maoy nagpili sa printer sa national IDs nga nagpabadlong:
• Wa katuman sa kontrata sa pag-printa og 116 milyones ka national IDs sa 2021 hangtod sa 2023; ug
• Bisan nasakpan na sa Commission on Audit (COA) nga kalangay, 27 milyones ray na-printa sa 36 milyones ka IDs nga gikinahanglan sa 2021, way naka-apura sa kontraktor.
* * *
Samang kontraktor niapil sa subasta sa pag-printa sa plastic cards sa driver’s license. Dihang gi-disqualify sa Department of Transportation (DOTr) tungod sa bulilyaso sa national ID, nakakuha og injunction sa korte ug nisamot ang backlog sa Land Transportation Office (LTO).