Sa akong pagsuwat niini, mao pay pagsulod ni Ruby sa PAR, ug wala pa’y klaro kun asa g’yud motugpa, apan mura’g mosubay kuno sa giagian ni Yolanda.
Whatever, kahinumdom ko nga sa among panahon duna sa’y mga super typhoons, pagbundak sa ulan ug paghaguros sa hangin. Duna sa’y mga dagkung balud, apan dili maisip nga storm surge sama sa nahitabo sa Tacloban.
Apan sa among panahon, bisa’g unsa ka kusog sa hangin ug pagbundak sa uwan, wala man mi kasinati sa matang sa baha nga karon, bisa’g di kaayo mobunok ang uwan, mobaha dayon, lunop dayon.
Kini tungod kay sa among panahon, gawas nga wa pa magdasok ang mga molupyo, wa pa mauso ang plastic, wa pa’y nag-ali sa mga sapa ug mga waterways, limpiyo pa ang mga estero, daghan pa ang mga kahoy sa kalasangan ug kabukiran, wa pay nagtukod og kabalayan daplin sa sapa, wa pa’y nagtukod og mga subdivision sa kahumayan ug kaumahan, nga karon lakip na ang kabungtoran, gihimo na’ng puloy-anan ug ang basura dili pa sama karon nga magtipun-og na.
Karon, ang tubig maglibog na kun asa moagi, kay sementado o aspaltado na ang kanhi nila agianan, mga dagkong building iyahay la’g tuyhakaw, bisa’g asa lang, timaan sa pagkawala nato’y urban planning.
Busa, kining atong nahiaguman karon, sukmat ug paningil na kini sa kinaiyahan. Or perhaps, ila na kining panimalos, gumikan sa subra natong pagpanamastamas kanila. Ug wa na ta’y mahimo niini.
Ang pagpananom uwahi na, ang pagpalapad sa drainage system, dili na makasugakod ug dili makaato pagsagang sa makusog nga bul-og sa tubig.
Unsaon, ato man nga giundang ug gihunong ang reforestation ug tree planting ni Marcos gumikan sa atong kasuko kaniya.
Anyway, mao kadto sa among panahon. Dili na to mobalik. Apan sa atong pag-uswag ngadto sa unahan, maayo tingali nga molingi kita sa atong likod aron maoy atong basehan sa ato karong mga laraw alang sa atong ugma.
Daghan kita’g makat-onan sa mga panghitabo sa unang mga panahon. Iyahay la’g tuyhakaw ang mga building mao nga masaag ang tubig ug adto na punta sa dalan Colon, nga sa ako na’ng giingon, wa g’yud ni mabahai sa among panahon.
Sa Opon, pananglitan, kay taga-Opon man ko, wa g’yud ko kamatikod nga gibahaan ang among dapit. Kadto’ng bagyo’ng Amy ug Bob, nga miigo sa Opon, mga super typhoon kadto, apan wa man makabaha’.
Makaingon kita nga lagmit bunga kini sa kaugmaran, o bunga sa atong pagpasagad, nga unta mahimo man nga mo co-exist ang development ug ang environment.