Dear Atty. Divine,
Duna lang unta ko’y pangutana labot sa kabilin sa akong amahan. Kining yuta nga kabilin sa akong amahan pulos lang declaration ang ilang gikuptan uban sa mga igsuon sa akong amahan ug wa mabu-ak ang titulo niini. Unya ang akong amahan adunay duha ka uyuan nga pulos ulitawo nga siya ang nagbuhi. Ilang gibaligya ang ilang bahin ngadto sa akong amahan kay tiguwang na man sila, ug ang ubang mga igsuon misugot ra usab kay ang akong amahan man ang nagbuhi sa duha niya ka uyuan hangtud nga sila nangamatay. Karong bag-o attorney aduna koy nadunggan gikan sa pag-umangkon sa akong amahan nga nangayo og Deed of Sale sa maong yuta nga napalit sa among amahan gikan sa iyang duha ka uyuan. Sa maong yuta attorney, nakit-an sab nako karong bag-o nga duna say tulo ka pangan sa amo silbing iyaan ug uyuan nga nabutang sa maong Tax Declaration. Ang akong pangutana attorney mao kini: Unsaon nako sa pagpapas sa ilang pangan sa maong Tax Declaration? Unsay akong buhaton nga wa man koy ikapakita nga Deed of Sale? Unsay akong buhaton nga dili mabawi ang yuta kay luoy sab ang akong amahan? Ang Titulo sa maong yuta attorney kami ang nagkupot karon. Daghang Salamat. —Roel
Dear Roel,
Kun kanang maong property na-inherit sa imong amahan gikan sa iyang mga ginikanan ug wa kini ma-subdivide uban sa iyang mga igsuon then nahulog nga co-owners silang tanan nga magsuon sa maong property hinungdan nga nabutang ang ilang pangan sa Tax Declaration niini. Apan kun pananglitan nakapahimo na og tagsa-tagsa nga tax declaration ang mga igsuon sa imong amahan sa ilang mga share apan sa bahin sa imong amahan nalakip gihapon ang ilang pangan, mas maayo nga mangayo ka og bag-ong certified true copy sa tax declaration sa Assessor’s Office sa maong property sa imong amahan aron imong masuta kun naa ba gihapon ang ilang mga pangan niini. Kon pananglitan naapil gihapon ang ilang pangan sa maong tax declaration bisan kon wa na unta silay labot niini then mas maayo nga adto ka mangutana sa City Assessor or Municipal Assessor diin mahimutang ang maong property aron magiyahan ka kun unsay imong isumiter nga mga dokumento aron pagtangtang sa pangan sa imong uyuan ug iyaan sa maong tax declaration. Samtang kalabot sa bahin sa duha ka uyuan sa imong amahan nga iyang napalit, kanang Deed of Sale nga pinirmahan sa duha ka uyuan sa imong papa mao gyud unta kana ang lig-ong ebidensya nga tinuod gyud nga gibaligya ang ilang share ngadto sa imong amahan. Ang Deed of Sale mao sab kana ang basihan sa pag-transfer sa pangan sa maong mga property. Kun dili ka makapakita og Deed of Sale apan ang mga igsuon sa imong papa nasayud sa maong pagbaligya then mas maayo nga magpahimo ka og Extra Judicial Partition with Sale alang sa share sa duha ka uyuan sa imong papa nga nangamatay na ug imong papirmahan sa tanang igsuon sa uyuan sa imong papa nga buhi or sa ilang mga heirs kay aron mao kini ang imong basihan sa pag-transfer sa maong shares ngadto sa pangan sa imong papa. Kining maong dokumento mao sab kana ang makapugong nga dili mabawi sa imong mga paryente ang bahin sa duha ka uyu-an sa imong papa nga ila nang gibaligya ngadto sa imong amahan. Kun makapapirma ka na nila sa maong dokumento imo kining iduso sa BIR aron sa pagbayad sa Capital Gain Tax ug sa Estate Tax aron mabalhin na sa pangan sa imong amahan ang maong property. Kanang titulo nga inyong gigunitan inyo kanang isumiter sa Register of Deeds sa higayon nga magpa-issue mo og bag-ong Title sa maong property ubos na sa pangan sa imong papa ug sa ubang mga heirs. Hinaut nga akong natubag ang imong mga pangutana. Thanks and God Bless. — Atty. Divine