Mga hinungdan sa unemployment

Bag-ohay pa lang gani gipanghambog ni Pres. Noynoy Aquino ang “positive economic growth” sa Pilipinas, migawas karong bag-o ang survey nga nagkataas ang unemployment rate sa nasud.Sumala pa nga 12 milyones ka mga Pilipino karon walay mga trabaho.

Lima ka butang ang hinungdan akong nakit-an nganong nagtungas ang unemployment rate sa nasud inay manaog ning pamunoan ni Aquino.

Una, ang estrikto nga polisiya sa buhis (tax policy), kamahal sa kuryente ug gasolina atol ning administrasyona nakababag sa pagpalapad (expansion) sa negosyo sa mga investors; samtang nagkataas ang populasyon, nagkadaghan ang migradwar, nagkagamay ang oportunidad sa trabaho kay nagugol sa buhis, kuryente ug gasoline para transportasyon ang pundo sa mga negosyante.

Ikaduha, imbes magkagamay nang duties and taxes sa mga imported nga mga kargamento aron gamiton isip raw materials o baligya isip retail dinhi sa nasud, nagkadako hinuon. Ang mga importer nangreklamo karon sa walay puas ug walay basehan nga “additional” o “upgrade” sa duties and taxes sa ilang kargamento. Resulta niini, nag-downsize kon nagpagamay sa gidaghanon sa mga trabahante ang mga tindahan, pabrika ug hasta na ang mga brokerage firm. Ang tinaktak nila miapil sa tapok sa mga unemployed.

Ikatulo, sukad milingkod si Noynoy isip presidente, dili kaayo epektibo ang gobyerno paghimo og subsob nga employment caravan o job fair. Ang mga migradwar sa ilang mga kurso anaa ra gyud sa balay manarbaho ug ang ilang trabaho gitawag og ATM (Ay Ta Ma!).

Ika-upat, undangon na kanang pagpang-apod-apod og salapi ngadto sa mga Pilipino ubos sa Pantawid Pampamilya Program (PPP) kay mao kanay nakapatapulan sa mga tawo. Imbes manarbaho, maghulat na lang sila og kanus-a mosawod sa grasya gikan sa Malacañang nga sa akong duda gihimo aron maoy himuong tinubdan sa laslas aron isulod sa bulsa sa mga kurakot nga opisyal.

Ang maayong buhaton ni Aquino dili ang pagbasol ni Nang Yolanda kay sa wala ning bagyoha moabot sa Tacloban ug sa ubang parte sa Kabisay-an, daghan na ang mga walay trabaho, kun dili mao ang paghimo og tinuoray nga  public-private partnership (PPP) pinaagi sa pagpangita hain ning walay trabaho ug sa pagpangita kinsa nga kompaniya ang nanginahanglan og mga trabahante aron aboton ang duha.

Ikalimang hinungdan nganong nagsaka ang gidaghanon sa walay trabaho mao ang kawalay klarong programa sa gobyerno alang sa mga overseas Filipino workers (OFW). Kay kun aduna pa, madasig ang mga tawo nga manarbaho sa gawas aron mabulahan sa mga programa sa gobyerno sama sa baratong housing, health care, scholarship ug uban pa. Sa ingon maibanan ang mga Pilipino nga magpungko ug magpaabot kanus-a motulo ang mutya sa saging tandok.

Taliwala sa kabisi sa kagamhanan pagpangita hain ning mga kawatan sa gobyerno, nakalimtan ang batakang buhat pagpalambo sa ekonomiya – ang pagpadaghan sa trabaho.