Nagubot ang balangay sa San Juan dihang mitumaw ang usa ka mangtas nga ungo ug nagsige’g pamalbal. Daghan nang gipamalbal niini ug ang usa sa mga biktima mao ang asawa ni Andres. Dinhi nagdumot si Andres sa mangtas kun kinsa man ugaling kini.
Kun taga dinhi man ugaling kini sa ilang balangay, muabot ra ang panahon nga iya kining mapatay, kay matag adlaw way puas ang iyang pagsige’g baid sa iyang pinuti. Ug duna pa siya’y punyal nga gama sa boronse. Luoy kaayo ang kamatayon sa iyang asawa nga si Soling kay nakunis-kunis ang tiyan niini ug naapil pa intawon ang kinabuhi nga tua sa sabakan niini, kay tulo ka buwan man kining mabdos.
“Patyon gyud nako, bay Simeon, kun ikasugat ko ang maong ungo,†ni Andres pa nga nagkagot ang mga ngipon.
“Lisod kaayo nang imong gisulti, bay Andres, kay may gahom usab kanang mga ungo. Dili kana sila sayon nga pildihon bisa’g duna ka pay abilidad sa pagpakig-away,†ni Simeon sa hinay nga tingog.
“Aw, tan-awon lang nato. Ilang gipatay ug gibalbal ang akong asawa busa dili gyud nako sila atrasan. Manimawos ko, bay...â€
Unya usa ka gabii dihang naglakaw si Andres subay sa dalan nga maoy iyang pagasubayon kun mopauli na siya, kalit lang may nadungog siyang wakwak. Kusog kaayo ang tingog niini. Sa kalagot ni Andres iya kining gisinggitan. “Hoyy, mangtas nga ungooo! tug-pa diri sa akong atubangan kay magtakos ta. Maayo ka lang sa pangabat ug dili ka moharong og kombati. Talawannn!!!†Ug giibot ni Andres gikan sa sakoban niini ang iyang pinuti. Taudtaod kalit nga mitugpa ang ungo. Ug mibirig birig kini sa atubangan ni Andres sama sa usa ka manok nga sunoy. Ug way daghang sulti, gitigbas dayon ni Andres ang mangtas nga ungo. Milihay kini. Apan nagpungasi ang panigbas ni Andres ug maayo kaayong pagkaputol ang tuong kamot sa ungo.
“Aaaahhhggg...ayaayyyy...!!!†gisakitan ang mangtas dayong lupad. Pagka-ugma, nadungog dayon sa mga silingan nga si Ciriaco magdadaro, nga bag-o nilang silingan, nadisgrasya kay naputol ang tuong kamot ug ang wala na lang ang ikupot sa liboy sa iyang daro. Ug dinhi nakasabot si Andres nga si Ciriaco nga kompare ni abay niya Simeon maoy mangtas nga ungo. Unya nakahukom si Andres nga iyang bisitahan si Ciriaco. Tuod sa didto na siya sa balay ni Ciriaco, gisugat siya sa asawa niini nga si Berina.
“Hain man diay si Ciriaco, Berina?,†nangutana si Andres.
“Sayo mang milakaw, Dres,†tubag ni Berina.
“Tinuod nang naputol ang tuo niyang kamot?†nagpakisayod si Andres sa asawa.
“Oo, Dres, ug luoy kaayo ang akong bana, uy, kay maglisud na sa pagdaro,†ni Berina pa. “Ako na lang tingali ang modaro, kay dili na man siya makahimo sa pagdaro nga usa na lang ang kamot...â€
Unya namatikdan ni Andres nga tulo na ka bulan karon wala na siya’y nadungog nga tingog sa wakwak. Wala na say giabat ug gibugno o gibalbal sa ungo dinhi sa ilang balangay sa San Juan. Wala na gyud, sukad nga namalhin og puyo sila si Ciriaco didto sa dapit nilang Berina nga iyang asawa -- sa isla Itom-Kuyamoy. Apan naglaraw gihapon si Andres nga hunosan niya sa iyang kinabuhi si Ciriaco. (Kataposan)